მართლმადიდებლობა, ანუ ქართული კონსერვატიზმი

აქვე უნდა მიმოვიხილოთ კონსერვატიზმის ცნება. ეს უკანასკნელი მრავალგვარი მნიშვნელობით გამოიყენება. ის შეიძლება გულისხმობდეს ცხოვრების ტრადიციულ ყაიდას, თავშეკავებულ ან წინდახედულ ქცევას, ინგლისურში კი აღინიშნება ზმნით ,,to conserve“ – შენახვა (ჰეივუდი, 2005, 80). კონსერვატორების შესახებ გავრცელებულია საკმაოდ უსამართლო სტერეოტიპები: რომ მათ არ უყვართ ცვლილებები, რომ ყოველგვარ ახალს ებრძვიან, არიან ჩამორჩენილები და ა.შ. კონსერვატიზმის იდეოლოგიური ,,მამა“- ბერკი, კი ფიქრობდა, რომ უნდა ,,შეცვალო, რათა შეინარჩუნო“. კონსერვატორები არა ზოგადად ცვლილების, არამედ რევოლუციური ცვლილებების მოწინააღმდეგენი არიან. მათთვის ნებისმიერი გზა უნდა იყოს ევოლუციური და ამ გზაზე საზოგადოებისათვის ძირეული ღირებულებები უნდა შენარჩუნდეს. კონსერვატიზმმა მოახერხა მრავალ სახელმწიფოში შეღწევა სწორედ იმ მიზეზით, რომ არის ძალზე ,,მოქნილი“, გამომდინარე იქიდან, რომ სხვადასხვა საზოგადოებისათვის განსხვავებული რამაა ,,ძირეული ღირებულება“. ცვლილებებისა და ,,მოქნილობის“ ნათელი მაგალითია ინგლისი: მონარქია, როგორც კონსერვატიზმის ნაწილი, დაემხო, თუმცა საზოგადოებამ მაინც გადაწყვიტა მისი შენარჩუნება და ბოლომდე მოკვეთის ნაცვლად, შეცვალა სისტემა; შედეგად მივიღეთ კონსტიტუციური მონარქია. დღესაც მარტივია იმის დანახვა, რომ ინგლისელი საზოგადოება ერთიანდება მონარქის წყალობითა და გამო, იქნება ეს საგვარეულოს წევრის ქორწინება თუ ახალი მონარქისთვის გვირგვინის დადგმა, მიუხედავად იმისა, რომ საგარეო თუ საშინაო პოლიტიკის წარმართვაში მათ ძალიან მცირე (თითქმის არანაირი) პასუხისმგებლობა აკისრიათ.

   კონსერვატიზმი ის იდეოლოგიაა, რომლისათვის მნიშვნელოვანი საკითხია ტრადიციების, ანუ იმ ღირებულებათა, ადათ-წესებისა და ინსტიტუციების დაცვა, რომლებმაც გაუძლო დროს და თაობიდან თაობას გადაეცემოდა (ჰეივუდი, 2005, 82). თუ მხედველობაში მივიღებთ ამ მნიშვნელოვან დეტალს, ცხადი გახდება, თუ რატომაა ქრისტიანობა ქართული კონსერვატიზმის ნაწილი: მან საქართველოში  1. გაუძლო დროს, 2. თაობიდან თაობას გადაეცემოდა. ამასთან, არ უნდა დაგვავიწყდეს რელიგიის ყველაზე ნათელი გამოხატულების – ქრისტიანული ეკლესიის, როგორც ინსტიტუციის, ისტორია და მნიშვნელობა. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მართლმადიდებლობის როგორც იდეოლოგიური, ასევე პოლიტიკური როლი. ჩემი მიზანი კი იმ გზის ჩვენებაა, რომელმაც აქცია ქრისტიანობა ქართული კონსერვატიზმის ორგანულ ნაწილად.

ერი ჩამოყალიბების დროს გადის მნიშვნელოვან საფეხურს, რომელიც განაპირობებს კიდეც კონკრეტული საზოგადოების ერად გარდაქმნას, – ესაა ერთი იდეის გარშემო გაერთიანება. თუ იდეა არ იარსებებს, არ იარსებებს არც საფუძველი გაერთიანებისა. ეს ესმოდა მირიან მეფესაც და ქრისტიანობა პოლიტიკურ კურსთან ერთად გამაერთიანებელ პირობად აქცია. ამითაც უნდა აიხსნას მეფის გადაწყვეტილება გარკვეულ შემთხვევებში, მაგალითად, მთაში ძალადობრივად გავრცელება ქრისტიანობისა. ლეონტი მროველი წერს: ,,…ჭართალელთა, ფხოელთა, წილკნელთა და გუდამაყრელთა და უქადაგეს მათ სჯული ქრისტიანეთა ჭეშმარიტი… ხოლო მათ არა ინებეს ნათლისღება, მაშინ ერისთავმან მეფისამან მცირედ წარმართა მახვილი მათ ზედა და ძლევით შემუსრნა კერპნი მათნი“.

წარმართობა ღრმად იყო გამჯდარი ქართულ ტრადიციაში და,  ამ ლოგიკით, სწორედ ის უნდა ყოფილიყო კონსერვატიზმის ნაწილი, თუმცა პრობლემა ისაა, რომ წარმართობა ვერ შექმნის გაერთიანების წინაპირობას თავისი ხასიათიდან გამომდინარე: ერთ რეგიონში სხვა კერპია ღმერთად აღიარებული, მეორეგან სხვა წარმოადგენს უმაღლეს ღვთაებას. მონოთეისტურ ქრისტიანობას კი ჰქონდა შესაძლებლობა განსხვავებული ადამიანების ერთი იდეის ქვეშ გაერთიანებისა. სწორედ ამით უნდა აიხსნებოდეს მირიანის გადაწყვეტილება. ამასთან, კიდევ ერთხელ უნდა გავუსვათ ხაზი საგარეო პოლიტიკის მნიშვნელობას. მაზდეანობა დუალისტური რელიგიაა, თუმცა რელიგიათმცოდნეთა ნაწილი მასში მძლავრ მონოთეისტურ ელემენტებს ხედავს (რელიგიები საქართველოში, 2008, 24). მირიანს ორი გზა ჰქონდა: ქრისტიანობის მიღებით ვირჩევ რომს და ვიმედოვნებ მისი კეთილგანწყობის მოპოვებას, ხოლო მაზდეანობის გავრცელებით მხარს ვუჭერ ირანის ბატონობას ქართლში. ეს კი იმის გათვალისწინებით, რომ ორი გოლიათი სახელმწიფო მუდმივად იბრძვის გავლენისათვის ამ ტერიტორიაზე. მირიანის არჩევანი ცხადი იყო. იდეოლოგიური და საგარეო პოლიტიკური მნიშვნელობა იმდენად დიდი ჰქონდა ქრისტიანობას, რომ მეფემ სწორედ მისი გადაქცევა დაიწყო  ქართული ტრადიციის ნაწილად. აქვე აღვნიშნავდი, რომ წარმართობის მოშთობა საკმაოდ რთული აღმოჩნდა, მით უმეტეს, თუ გავიხსენებთ ლაშარის კულტს მთაში და ქართულ ტრადიციაში წმინდა გიორგის განსაკუთრებულ სიყვარულს, რისი საფუძველიც ასევე წარმართულ ღვთაებაში შეგვიძლია ვეძიოთ.

იდეოლოგიური გაერთიანებისა და საგარეო კურსის არჩევის კიდევ ერთი მაგალითია იოანე საბანისძის ,,აბო თბილელის წამება“. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია პირველი თავი და ავტორის ფაქტობრივი მოწოდება გაერთიანებისაკენ, რაც  ქრისტიანობის ძალით უნდა მოხდეს. იოანე საბანისძე გვახსენებს წარსულს და გვეუბნება, რომ ქრისტიანობის გზაზე სიარული წინაპართა ნების აღსრულებაა. ამ მხრივ, იდეოლოგიური თვალსაზრისით, ავტორი უდავოდ კონსერვატორი იქნებოდა. აბო თბილელის ამბის გადმოცემა კი მიზნად ისახავდა ეროვნული იდენტობის შეხსენებასა და მოსახლეობის ამხედრებას მაჰმადიანური არაბეთის წინააღმდეგ. იოანე საბანისძის მოწოდებაში შეგვიძლია ამოვიკითხოთ ის, რომ მუსულმანობის მიღება მოღალატეობას უდრის არა მარტო იმიტომ, რომ ჭეშმარიტებას აცდენილი რელიგიაა, არამედ იმიტომაც, რომ მტრის სარწმუნოებაა. მე ვიტყოდი, რომ ,,აბო თბილელის წამებაში“ ნამდვილადაა ტოლობის ნიშანი დასმული ქართველად ყოფნასა და ქრისტიანობას შორის. ნებისმიერი, ვინც საკუთარ თავს ნამდვილ ქართველად მიიჩნევს, აუცილებლად ქრისტიანი უნდა იყოს; წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის მტრის მხარეს დგება.

როცა ვმსჯელობთ ეროვნულ იდენტობაზე, ხაზი უნდა გავუსვათ ენის მნიშვნელობასაც. ამ კუთხით საინტერესოა იოანე-ზოსიმესა და გიორგი მერჩულეზე საუბარი. ,,გრიგოლ ხანძთელის ცხოვრებაში“ ვკითხულობთ: ,,…არამედ ქართლად ფრიადი ქუეყანაი აღირაცხების, რომელსაცა შინა ქართულითა ენითა ჟამი შეიწირვის…“. გიორგი მერჩულემ ერთგვარად მოხაზა საზღვარი, –  ქართლია ნებისმიერი ის ტერიტორია, სადაც ლოცვას ქართულად აღავლენენ. აქ უკვე ჩანს მცდელობა ქართლის, როგორც იმ პოლიტიკური ერთეულის წარმოჩენისა, რომელსაც აქვს საკუთარი ენა და რელიგია. კიდევ ერთი საინტერესო მაგალითია ,,ქებაი და დიდებაი ქართულისა ენისაი“, რომელშიც იოანე-ზოსიმე გვეუბნება, რომ მეორედ მოსვლისას უფალი განგვსჯის ქართულ ენაზე: ,,დამარხულ არს ენაი ქართული დღემდე მეორედ მოსვლისა მესიისა საწამებელად. რათა ყოველსა ენასა ღმერთმან ამხილოს ამით ენითა“. აქ უკვე მისტიკური ელემენტი შემოდის, რომლის მიზანიცაა დაანახოს ქრისტიანულ სამყაროს ქართული ენის უპირატესობა, ეს უკანასკნელი კი უნდა გამოჩნდეს სწორედ სარწმუნოების თვალსაზრისით. ფორმულა ამგვარია: ქართული ენის გამორჩეულობა გადაჯაჭვულია სარწმუნოებასთან, რაც ტოლფასია საქართველოს აღმატებულობისა. ამ უპირატესობის მოპოვების მცდელობა კი საკმაოდ ჩვეული ტრადიცია და მოთხოვნილება იყო შუა საუკუნეების ქრისტიანულ სამყაროში.

ასევე, ბევრისათვის ცნობილია ის ფაქტიც, რომ ნებისმიერი დინასტია ნებისმიერ სახელმწიფოში ცდილობდა საკუთარი განსაკუთრებულობის დამტკიცებასა და ლეგიტიმურობის ჩვენებას რელიგიის დახმარებით. გამონაკლისი არც ბაგრატიონები იყვნენ. სწორედ ამიტომ რამდენიმე წყაროში არის მცდელობა ბაგრატიონთა ბიბლიური წარმომავლობის დამტკიცებისა. ესეც იყო სწრაფვა ქართველი საზოგადოების გაერთიანებისა, ისევ და ისევ, ქრისტიანობის დახმარებით. აქვე, საინტერესოა ისიც, რომ ქართველი წმინდანების საკმაოდ დიდ ნაწილს ეროვნული მიზნები ამოძრავებდა. დავით აღმაშენებელი, ილია ჭავჭავაძე, ექვთიმე თაყაიშვილი, აშოტ კურაპალატი, დემეტრე თავდადებული, დიმიტრი ყიფიანი – ამ ადამიანებზე საუბრისას, უპირველესად, ვახსენებთ ხოლმე ეროვნული მისწრაფებებისთვის ბრძოლას. ნიშანდობლივია ის, რომ პარტრიოტიზმი და ეროვნულობა აშკარად იქცა განმსაზღვრელად წმინდანად შერაცხვისთვის.

ქართულ კონსერვატიზმში ქრისტიანობაზე საუბრისას შეუძლებელია არ ვახსენოთ ილია ჭავჭავაძე. სიტყვები ,,მამული, ენა, სარწმუნოება“ მხოლოდ ერთხელ დაწერა პუბლიცისტმა ამ სახით, თუმცა საუკუნეების შემდეგ კვლავაც ფორმულასავითაა შემორჩენილი. ის ფაქტი, რომ სწორედ ეს სიტყვები აიტაცა ეროვნულმა მოძრაობამ საქართველოში, არაა შემთხვევითი. ილია ჭავჭავაძე 3 ღირებულებაზე მუდმივად საუბრობდა სხვადასხვა ფორმით. წერილში ,,რა გითხრათ? რით გაგახაროთ?“ წერს: ,,ქრისტე-ღმერთი ჯვარს ეცვა ქვეყნისათვის და ჩვენც ჯვარს ვეცვით ქრისტესათვის. ამ პატარა საქართველოს გადავუღეღეთ მკერდი და ამ მკერდზედ, როგორც კლდეზედ, დავუდგით ქრისტიანობას საყდარი, ქვად ჩვენი ძვლები ვიხმარეთ და კირად ჩვენი სისხლი“. აქ შესაძლებელია დანახვა იმისა, რომ ილია ქრისტიანობისთვის ბრძოლას სამშობლოსთვის ბრძოლასთან აიგივებს. შესაბამისად, ქრისტიანობის მიჩნევა კონსერვატიზმის ნაწილად, ბუნებრივია. ტრადიციის, წინაპრების არჩევანის, ანუ  ქრისტიანობის, შემონახვა ერის იდენტობისა და, ილიას შეფასებით, ,,ფიზიკური სხეულის“ გადარჩენის წინაპირობაა. მიუხედავად ამისა, მის შემოქმედებაში გამოიყოფა ის ეტაპიც, როდესაც მას მოუწია სამი ღირებულებიდან ერთ-ერთის, სწორედ სარწმუნოების მნიშვნელობის ერთგვარად შემცირება. ეს მოხდა მაშინ, როცა საუკუნეების შემდგომ საქართველოს შემოუერთდა აჭარა. ის უკვე დასახლებული იყო მუსულმანებით, ამიტომ ქრისტიანობაზე, როგორც ეროვნული იდენტობის ერთ-ერთ ნიშანზე, ყურადღების გამახვილებით აჭარელი ქართველები ბუნებრივად გამოეთიშებოდნენ ქართულ სხეულს. ამისათვის თავის ასარიდებლად ილია ჭავჭავაძე წერილში ,,ოსმალოს საქართველო“ გამაერთიანებელ ნიშნად ასახელებს არა რელიგიას, არამედ ერთიან ისტორიას, ენასა და წარსულს: ,,…ოსმალოს საქართველოსას დიდი პატივისცემა და ხელოვანი ღვაწლი მიუძღვის ჩვენი ერის ისტორიაში, დიდი შრომა გაუწევია, დიდი მსხვერპლი მოუტანია, მრავალი სისხლი დაუნთხევია ჩვენთან ერთად საქართველოს ერის თვით-არსებობისთვის“. წერილში ილია სარწმუნოების როლსაც უსვამს ხაზს, თუმცა იმ პერიოდში აუცილებელი იყო სხვა გამაერთიანებლის წინ წამოწევა, იმგვარისა, რომელიც არ გამოთიშავდა ერთიანი ქართული სახელმწიფოს იდეიდან აჭარას.

   ქრისტიანობაზე საუბრისას ცალკე უნდა განვიხილოთ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია, როგორც ინსტიტუტი, რომელიც საუკუნეების განმავლობაში შეზრდილი იყო სახელმწიფოს მმართველის, მეფის, ინსტიტუტთან. უკვე მე-4 საუკუნეში შეიქმნა მცხეთის საეპისკოპოსო. მისი გავლენა დროთა განმავლობაში იცვლებოდა. არსებობდა პერიოდები, როდესაც მეფე იძულებული ხდებოდა შეესუსტებინა ეკლესიის ძალაუფლება, ვინაიდან ეს უკანასკნელი უარს აცხადებდა მის მორჩილებაზე. ამის ნათელ მაგალითად გვევლინებიან ვახტანგ გორგასალი და დავით აღმაშენებელი. ამ ორი ხელისუფლის შემთხვევაში ისტორიკოსები არ უარყოფენ, რომ ეკლესია საჭიროებდა ,,წმენდას“, რადგან იგი უარყოფით როლს თამაშობდა ქართული სახელმწიფოებრიობის განვითარებაში. აქ საყურადღებოა ძალთა გადანაწილება, – ორივე მეფე იძულებული გახდა გადაედგა ეს ნაბიჯი, ეკლესიის ძალაუფლების უკონტროლო ზრდიდან გამომდინარე. სხვა შემთხვევებში წონასწორობა ძირითადად დაცული იყო. ზოგადი მდგომარეობა იყო იმგვარი, რომ ხელისუფლები ყოველთვის ყურად იღებდნენ სასულიერო პირების რჩევებს, ეკლესია კი ღიად ერეოდა სახელმწიფო პოლიტიკაში, სხვა სიტყვებით, საქართველო არ იყო სეკულარული სახელმწიფო. საუკუნეების განმავლობაში ეკლესიამ დააგროვა დიდძალი ქონებაც და გახდა ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი ინსტიტუცია.

ვერ ვიტყოდით, რომ სეკულარობასთან დაკავშირებული ვითარება  შეიცვალა მე-20 საუკუნის ბოლოსა და 21-ე საუკუნეში. მაგალითისათვის, ზვიად გამსახურდია, რომელიც ცალსახად ნაციონალისტი გახლდათ და მას უფრო მეტად კონსერვატიული იდეოლოგიის ერთგულად მივიჩნევთ, ხშირად უსვამდა ხაზს ქრისტიანობას, როგორც ეროვნული იდენტობის ერთ-ერთ განმსაზღვრელს. მას სურდა, გამოეცხადებინა ქრისტიანობა საქართველოს ოფიციალურ რელიგიად, აღადგინა საეკლესიო დღესასწაულები და ცდილობდა, სსრკ-ში გამეფებული ათეიზმის შემდგომ გაეხსენებინა მოსახლეობისათვის ტრადიციული ღირებულებები. გამსახურდია წერდა, რომ საქართველოში, როგორც მართლმადიდებელი ქრისტიანობის ქვეყანაში, არსებობდა კავშირი სახელმწიფოსა და ეკლესიას შორის და ქვეყნის მორალურ-სულიერი განახლების მიზნით ეროვნულ მთავრობას მიზნად უნდა დაესახა ამ ტრადიციული კავშირის აღდგენა. აქ საინტერესო განვითარება ჩანს: თუ ადრე ქრისტიანობაზე საუბრობდნენ, როგორც გამაერთიანებელზე, იმაზე, რის გარშემოც უნდა შეკრულიყო ქართველი მოსახლეობა, გამსახურდიას რიტორიკაში სარწმუნოება ჩანს, როგორც დაცვის საგანი, ის, რისი დაბრუნებაცაა საჭირო. ამის ახსნა არაა რთული,  გამომდინარე იქიდან, რომ საბჭოთა ხელისუფლება სჯიდა ქრისტიანობისა და სხვა ნებისმიერი რელიგიის გამოვლინებას. შესაბამისად, სსრკ-ის დაშლის შემდგომ გამსახურდია და ეროვნული მოძრაობის სხვა წევრები საჭიროდ მიიჩნევდნენ მოსახლეობისათვის წარსულის გახსენებას. დასკვნა აქაც იგივეა: ქრისტიანობა ეროვნული იდენტობის ნაწილია, ერთგვარი ტრადიციაა, კონსერვატიზმის ორგანული ნაწილი.

ქრისტიანობის ადგილის საბოლოო გაცხადებად მივიჩნევდი 2002 წლის კონსტიტუციურ შეთანხმებას საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს სამოციქულო ავტოკეფალიურ მართლმადიდებელ ეკლესიას შორის. მართალია, ქრისტიანობა არაა საქართველოს ოფიციალური რელიგია, თუმცა დოკუმენტმა აღიარა მისი განსაკუთრებული როლი ისტორიასა და კულტურაში. ვფიქრობ, მართლმადიდებლობის მნიშვნელობა არაა გადაჭარბებულად წარმოჩენილი, თუმცა დოკუმენტს სხვა მიზეზთა გამოც აკრიტიკებენ. როცა ვსაუბრობთ სეკულარიზმზე, შეთანხმება უფრო მეტად არღვევს მის პრინციპებს, ვიდრე ამყარებს. ამასთან, არსებობს ბუნდოვანება ეკლესიის დაფინანსებასთან დაკავშირებით, რომლის თავდაპირველი მიზანიც იყო იმ ზიანის ანაზღაურება, რომელიც რუსეთის ბატონობამ და შემდგომ საბჭოთა ეპოქამ მიაყენა ეკლესიას (ეს შეთანხმების მე-11 მუხლშია ასახული).

პოლიტიკოსების რიტორიკაში მუდმივად ჩანს სურვილი ეკლესიის კეთილგანწყობის მოპოვებისა და ეს არცაა გასაკვირი: ეკლესია მოსახლეობაში ყველაზე დიდი ნდობით სარგებლობს. ვერც იმას უარვყოფთ, რომ ქრისტიანული ეკლესია პრივილეგირებულია სხვა აღმსარებლობებთან შედარებით. ამაზე უნდა მეტყველებდეს სამხედრო გაწვევასთან დაკავშირებული მიდგომა, ,,ტყის კანონი“, დაფინანსების საკითხი და სხვა. მიუხედავად იმისა, რომ გარკვეული არასამთავრობო ორგანიზაციები პერიოდულად მოითხოვენ ხოლმე დოკუმენტის გაუქმებას, არც ერთ პოლიტიკურ ძალას, მით უმეტეს მმართველს, არც ერთხელ სერიოზულად არ განუხილავს საკითხი. მიზეზი რამდენიმეა: 1. გადაწყვეტილება იქნება მიუღებელი მოსახლეობისთვის, ანუ არსებობს საფრთხე ამომრჩევლის დაკარგვისა; 2. ეკლესია გავლენიანი ინსტიტუტია, რომლის კეთილგანწყობაზეც ბევრი რამაა დამოკიდებული; 3. მართლმადიდებელი ეკლესია, სხვა სარწმუნოებებთან შედარებით, შესაძლოა მართლაც იმსახურებდეს უპირატესობის მინიჭებას. ამ უკანასკნელს რაც შეეხება, სადავოა, ვინაიდან, ერთი მხრივ, ფაქტი და გაცხადებული სურვილია, რომ ვაშენებთ დემოკრატიულ, სეკულარულ სახელმწიფოს და, მეორე მხრივ, ფაქტია ისიც, რომ ქრისტიანობა ტრადიციის ნაწილადაა ქცეული და რომ მოსახლეობის უმრავლესობა ქრისტიანია. სინამდვილეა ისიც, რომ ქართული კულტურა საუკუნეების განმავლობაში სწორედ ქრისტიანობის გარშემო ვითარდებოდა. თუ საკითხს სერიოზულად განიხილავენ, საეჭვოა რომელიმე ძალამ გაბედოს დოკუმენტის გაუქმება, ვინაიდან მოქალაქეების უმეტესობისათვის სეკულარული სახელმწიფოს არსებობა ნაკლებადაა ღირებულება, – ისტორიულად სწორედ საპირისპიროს ვართ შეჩვეულნი. სამაგიეროდ, ღირებულებაა ქრისტიანობის დაცვა. ხელისუფლება მუდამ შეზრდილი იყო ეკლესიასთან და გამიჭირდება დავასახელო პერიოდი, როცა მოსახლეობის უმეტესობა ვერ ეგუებოდა ამ მდგომარეობას.

ნიშანდობლივია ისიც, რომ თანამედროვე საქართველოში ქრისტიანობა აღარ არის გამაერთიანებელი ნიშანი: ქართველად მივიჩნევთ მას, ვინც საუბრობს ქართულად და არის საქართველოს მოქალაქე. სამოქალაქო ნაციონალიზმის ფესვების გადგმა შევარდნაძისა და სააკაშვილის მმართველობის შედეგია. ქრისტიანობა აღარც საგარეო მიმართულების დასტური აღარ არის. დასავლეთი გარკვეულ შემთხვევებში ქართულ ეკლესიას რადიკალურ მემარჯვენე ფრთასაც მიაკუთვნებს და ცალსახად სეკულარიზმის მომხრეა. 21-ე საუკუნეში ქრისტიანობას ქართულ კონსერვატიზმში ვხედავ, როგორც ტრადიციას, ინსტიტუციას, რომელსაც დაცვა და შენარჩუნება სჭირდება. ალბათ სწორედ ამიტომ გვხვდება კონსერვატორების მიმართვაში აწ უკვე ყბადაღებული ფრაზა: ,,ქართველობას გვართმევენ“; ქართველობაში კი ხშირად ქრისტიანობასაც მოიაზრებენ. ჩემთვის საინტერესო იყო რადიკალი მემარჯვენეების მიერ პარლამენტის წინ ჯვრის აღმართვა 5 ივნისის მოვლენების შემდეგ და მოგვიანებით ევროკავშირის დროშის დაწვა ლოცვის ფონზე. ეს ადამიანები თავს კონსერვატორებად აცხადებენ, რომელთაც სჯერათ ქრისტიანული ღირებულებებისა. გავბედავ და ამ ფრთას რადიკალურს ვუწოდებ, ვინაიდან მგონია, რომ ქართველი მოსახლეობის უმრავლესობა კონსერვატორია, თუმცა საკუთარ თავს ამ ადამიანებთან ვერ აიგივებს. ირონიულია ის, რომ კონსერვატიზმი, როგორც იდეოლოგია, ყველაზე ზომიერია, ქართულ სინამდვილესა და სტერეოტიპში კი (გარკვეული ჯგუფის ,,წყალობით“) რადიკალიზმის სინონიმადაა ქცეული. ეს ალბათ იმის ბრალია, რომ ქართული კონსერვატიზმი, ზოგადად, უკავშირდება ეროვნულ იდენტობას, ეს უკანასკნელი კი – ქრისტიანობას. როცა საქმე მიდგება ეროვნულ იდენტობაზე, არავისთვისაა საიდუმლო, რომ გვჩვევია ბევრი, ხშირად არასაჭირო განცდის გამომჟღავნება. მართლმადიდებლობაზე საუბრისას კი სეკულარიზმის ხსენება უადგილოა. ჩემთვისაც დემოკრატიული სახელმწიფოს აშენება ღირებულება რომ არ იყოს, ვერავითარ პრობლემას ვერ დავინახავდი ქრისტიანობის სულაც ოფიციალურ რელიგიად გამოცხადებაში, ვინაიდან ის ქართული ტრადიციების ორგანული ნაწილია.

არ აქვს მნიშვნელობა, ხელისუფლებაში მოსული პარტია საკუთარ თავს ლიბერალად გამოაცხადებს თუ კონსერვატორად, მემარჯვენედ თუ მემარცხენედ, ქრისტიანობის მიმართ მიდგომა ყოველთვის იქნება კონსერვატიული. ყოველ შემთხვევაში, ასე ვხედავ მომავალ 50 წელიწადს მაინც. მეტიც, შესაძლოა ქრისტიანობამ კვლავ დაიბრუნოს მმართველ ძალებსა და ინტელიგენციაში გამაერთიანებლის დანიშნულება. ეს განსაკუთრებით ნიშანდობლივია ,,ქართული ოცნების“ რიტორიკიდან გამომდინარე, რომელშიც სულ უფრო ხშირია იმგვარი ტერმინოლოგია, როგორიცაა ქრისტიანობა, ტრადიციები და ეროვნული ღირებულებები, პროქართველობა. უკვე მოახლოებული არჩევნებისათვის კი, შესაძლოა, სწორედ ამგვარი ,,მესიჯბოქსი“ აირჩიოს მმართველმა გუნდმა ამომრჩევლის თავმოყრისათვის. ვფიქრობ, მსგავსი მიდგომა მომგებიანია ნებისმიერი პარტიისათვის, ამიტომ არ გამოვრიცხავ სხვა ძალების მიერ კონსერვატიულ საზოგადოებასთან უფრო მეტად დაახლოების მცდელობასაც, სწორედ ქრისტიანობასა და ქართულ ღირებულებებზე საუბრით.

გამოყენებული ლიტერატურა:

გამსახურდია, ზვიად. 2010. საქართველოს სულიერი მისსია. თბილისი: თანამედროვე სამეცნიერო კვლევის ასოციაცია.

ინგოროყვა, პავლე. 1974. ბაგრატიონთა გვარეულობის ისტორია. კრებულში თხზულებათ კრებული  (ტომი 4),  563-566.  თბილისი: საბჭოთა საქართველო.

საქართველოს სახალხო დამცველის ბიბლიოთეკა. 2008. რელიგიები საქართველოში. თბილისი.

ჰეივუდი, ენდრიუ. 2005. პოლიტიკური იდეოლოგიები. თბილისი: ლოგოს პრესი.