მთარგმნელი: ანა თოთლაძე
რედაქტორი: ბექა იობიძე
კორექტორი: მარიამ გორდაძე
მდევარი, 2025
წინამდებარე სტატია შეისწავლის პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების გავლენას რეჟიმის შენარჩუნებაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ავტორიტარული საკანონმდებლო ორგანოები დიქტატორებს ხელისუფლების შენარჩუნებაში ეხმარებიან, პოლიტიკურ პარტიებს (მაშინაც კი, როდესაც ისინი შექმნილია შიდა საფრთხეების ჩასახშობად) შეუძლიათ დიქტატორების ძალაუფლების შესუსტება. მთავარი არგუმენტი ის არის, რომ ავტორიტარული პარტიები ავტორიტარული მმართველი კლასის ინტერესების დაცვის ხელშეწყობით გავლენას მოიპოვებენ ძალაუფლების განაწილებაზე ახალ დემოკრატიაში. ამგვარად, ეს ინსტიტუტები ზრდიან დემოკრატიული ცვლილების ალბათობას. 1946 წლიდან 2002 წლამდე 108 ქვეყნის ავტორიტარული რეჟიმების მონაცემთა დამუშავებითა და მათი თანადროულობის გათვალისწინებით, სტატია შეისწავლის ავტორიტარული წყობილების ცვლილების სახეებს: დემოკრატიულ და ავტოკრატიულ რეჟიმებს. შედეგები ცხადყოფს, რომ ავტორიტარული საკანონმდებლო ორგანოები ამცირებს დიქტატორული მმართველობის ამგვარითვე ჩანაცვლების ალბათობას, ხოლოავტორიტარული პარტიები დაკავშირებულია დემოკრატიული ცვლილების მაღალ ალბათობასთან.
უკანასკნელ ხანებში მეცნიერებმა ისეთი ავტორიტარული პოლიტიკური ინსტიტუტების საფუძვლიანი შესწავლა დაიწყეს, როგორებიცაა: პარტიები, საკანონმდებლო ორგანოები და არჩევნები.[1] წინამდებარე სტატიაში მიმოვიკვლევთ, თუ რა წვლილი მიუძღვის ავტორიტარულ პარტიებსა და საკანონმდებლო ორგანოებს ავტორიტარული მმართველობის შენარჩუნებაში, ასევე განვასხვავებთ ავტორიტარული რეჟიმის ორგვარ მარცხს, კერძოდ, მის ცვლილებას დიქტატორული და დემოკრატიული რეჟიმით. ამას გარდა, შევისწავლით საკანონმდებლო ორგანოებსა და პარტიებს, როგორც ცალკეულ ინტიტუციებს, რომელთაც შესაძლოა სხვადასხვა ხერხით გავლენა იქონიონ ავტორიტარული რეჟიმის შენარჩუნებაზე. აღსანიშნავია, რომ გავაანალიზებთ, თუ როგორ მოქმედებს აღნიშნული ინსტიტუტები ავტორიტარულ ელიტებზე როგორც დიქტატორულ, ისე დემოკრატიულ სახელმწიფოებში.
ავტორიტარულ სახელმწიფოში საკანონმდებლო ორგანოს აქვს შესაძლებლობა დაეხმაროს დიქტატორს ძალაუფლების შენარჩუნებაში მისი დაპირებების სანდოდ წარმოჩენის წყალობით (როგორც შესაძლო ავტორიტარი მეტოქეების, ისე დემოკრატების თვალში). შესაბამისად, ზემოთქმულ ინსტიტუციებს ხელეწიფებათ არსებული რეჟიმის ჩანაცვლების (სხვა დიქტატორისაგან თუ დემოკრატიული წყობილებისგან) ალბათობის შემცირება. დემოკრატიული მმართველობის დამყარების შემდეგაც კი მანამდე არსებულმა ავტორიტარულმა პარტიებმა შესაძლოა გავლენა იქონიონ ძალაუფლების გადანაწილებაზე. სხვა რეჟიმებთან შედარებით, ავტორიტარულ სახელმწიფოებში, სადაც არსებობს წამყვანი პარტია თავისი გამორჩეული ლიდერებით, დიდი შანსია, აღნიშნულმა ლიდერებმა ახალ არჩევნებშიც მიიღონ მონაწილეობა, გაიმარჯვონ და შესაბამისად, კვლავ შეინარჩუნონ მცირედი ძალაუფლება ახალ, დემოკრატიულ მმართველობაში. სამხედრო მმართველობის მქონე სახელმწიფოებში, რეჟიმის შეცვლის შემდეგ, როგორც წესი, ლიდერები პარტიებს იყენებენ თავიანთი კერძო, ფინანსური ინტერესების დასაცავად. ვინაიდან ავტორიტარული პარტიული სისტემები უეჭველად იცავენ წარმავალი ელიტის ინტერესების გარკვეულ ნაწილს, ეს სისტემები მმართველობის დემოკრატიულად გარდაქმნას მეტად ალბათურს ხდიან. აღნიშნული ვარაუდების შესამოწმებლად შევიმუშავებთ მოდელს, რომელიც შეისწავლის საკანონმდებლო ორგანოებისა და პარტიების გავლენას დიქტატორულ და დემოკრატიულ ცვლილებაზე.
არგუმენტი, რომ ავტორიტარულ პარტიებს მათი მმართველი ძალის ინტერესების დაცვა შეუძლიათ დემოკრატიის პირობებშიც, ემყარება შედარებითი დემოკრატიის შესახებ ჩატარებულ უკანასკნელ კვლევებს.[2] მელცერისა და რიჩარდის მოდელზე დაყრდნობით, წინამდებარე კვლევა ამტკიცებს, რომ ეკონომიკის სტუქტურული მახასიათებლები, როგორიცაა შემოსავალთა უთანასწორობა და აქტივთა ბრუნვის სირთულე,ზღუდავს ავტორიტარიზმისგან გათავისუფლებულ, დემოკრატიულ წყობილებაში აღმოჩენილ ღარიბებს მდიდრების დაბეგვრაში.[3] ქვეყანაში თანასწორობის მაღალი დონე და მოძრავი აქტივების არსებობა ზღუდავს მდიდართა დაბეგვრის შესაძლებლობას, შესაბამისად მმართველი კლასის ინტერესები მეტადაა დაცული და დემოკრატიის დამყარება უფრო მოსალოდნელია. წარმოდგენილი სტატია სიღრმისეულად შეისწავლის ამ მოსაზრებას იმ მტკიცების საფუძველზე, რომ პარტიული მემკვიდრეობა მმართველი კლასის ინტერესებს იცავს შეცვლილ, დემოკრატიულ წყობილებაში. მმართველი წრის უმთავრესი ინტერესი შესაძლოა არ იყოს დაბეგვრისაგან თავდაცვა. შესაბამისად, პოლიტიკური ინსტიტუტები ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ, როდესაც საქმე ეხება მაღალი ფენის მრავალმხრივი ინტერესების დაცვას.
დემოკრატიული ცვლილების მრავალი მაგალითი არსებობს მათ შორის იმ ქვეყნებშიც, სადაც მაღალია ქონებრივი უთანასწორობა, ხოლო აქტივების სხვა ქვეყანაში გადატანის უნარი – დაბალი. მაგალითად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ცენტრალური ამერიკის ქვეყნებში მომხდარი ცვლილებები – სამხედრო მმართველობის დემოკრატიულით ჩანაცვლება. ამ პროცესების უკეთ გასაგებად საჭიროა გვესმოდეს, რომ სამხედრო ელიტისთვის ზომიერი გადასახადების გარანტიები შეიძლება არ იყოს საკმარისი საფუძველი, რომ ძალაუფლება დემოკრატებს გადაულოცონ. თუმცა, მათი უმთავრესი საზრუნავი შეიძლება სამხედრო კორპორატიული ინტერესების დაცვა იყოს, რაც მოიცავს, მაგალითად, საკმარისი სამხედრო ბიუჯეტის ქონას ან ადამიანის უფლებების დარღვევის გამო სისხლისსამართლებრივი დევნისაგან იმუნიტეტის უზრუნველყოფას.[4]
ვინაიდან ავტორიტარულმა პარტიებმა, თავიანთი ინტერესების დაცვის მიზნით, შესაძლოა გავლენა იქონიონ შემდგომ დემოკრატიაში ძალაუფლების გადანაწილებაზე, მათი საშუალებით დემოკრატიული ცვლილებაც უფრო მოსალოდნელი ხდება.
ავტორიტარული ელიტების ინტერესების დაცვაში პარტიების როლის შეფასებისას ელიტების მნიშვნელობა გავაფართოეთ მდიდრებს მიღმა, რადგანაც ავტორიტარულ რეჟიმებს სხვადასხვაგვარი მხარდაჭერის წყარო გააჩნიათ. მაგალითისთვის ელიტა ეთნიკურ უმრავლესობასა (გაერთიანებული მალაიების ეროვნული ორგანიზაცია, UMNO, მალაიზიაში) და მუშახელს (ინსტიტუციური რევოლუციური პარტია, PRI, მექსიკაში) წარმოადგენდა მრავალი წლის განმავლობაში. ამრიგად, ჩვენი კვლევა მიმდინარეობს აჩემოღლუს, რობინსონისა და ბუას შემოსავლებისა და რესურსების გადანაწილების მოდელს მიღმა, თუმცა, ვიზიარებთ მათ ძირითად დასკვნას, რომლის მიხედვითაც ავტორიტარული რეჟიმის დემოკრატიულით ცვლილება უფრო მოსალოდნელია მაშინ, როდესაც ელიტის ინტერესები მეტადაა დაცული ახალ წყობილებაში.[5] სიტყვა „ინტერესები“ არ გულისხმობს მხოლოდ დაბალ გადასახადებს, არამედ მოიცავს მრავალ ფაქტორს იქნება ეს სამხედრო იმუნიტეტი თუ ეთნიკური ჯგუფის დაცვა.
კვლევის პირველ ნაწილში განვიხილავთ თუ როგორი გავლენა აქვს ავტორიტარულ პარტიებსა და საკანონმდებლო ორგანოებს რეჟიმის ორგვარ მარცხზე, კერძოდ, მის ცვლილებაზე დიქტატორული და დემოკრატიული წყობილებით. წარმოვადგენთ ჰიპოთეზებს, რომლებიც აღნიშნულ ინსტიტუციებს ავტოკრატიული რეჟიმის შენარჩუნებასთან დააკავშირებს. შემდგომ ეტაპზე განვიხილავთ იმ ტიპის დიქტატურებს, რომლებშიც მეტად სავარაუდოა ისეთი პარტიების არსებობა, რომლებიც ახალ დემოკრატიულ რეჟიმში ძალაუფლების გადანაწილებაზე იქონიებენ გავლენას. მესამე ნაწილში განვიხილავთ მონაცემებსა და მეთოდებს, რომელთა საშუალებითაც შემოწმდება მთავარი ჰიპოთეზები, ასევე წარმოგიდგენთ შედეგებს იმ მოდელებისა, რომლებიც ერთდროული პროცესებისა და მათი ხანგრძლივობის შესწავლისთვის გამოიყენება. ჩვენი არგუმენტის მიხედვით, მმართველი ძალის ინტერესების დაცვა შესაძლებელია დემოკრატიის პირობებშიც, აღნიშნული არგუმენტი შემოწმდება იმაზე დაკვირვებით, თუ როგორ გავლენას ახდენს ინსტიტუციები დიქტატორების ცხოვრებაზე შეცლვილ წყობილებაში. საბოლოოდ, წარმოდგენილ სტატიას შევაჯამებთ ჩვენი მიგნებების განხილვით.
პარტიები, საკანონმდებლო ორგანოები და ავტორიტარიზმის განგრძობითობა
წინამდებარე ნაწილში განვიხილავთ გზებს, რომელთა საშუალებითაც ავტორიტარული პარტიები და საკანონმდებლო ორგანოები დიქტატორთა არსებობას ახანგრძლივებენ. უფრო კონკრეტულად, მიმოვიკვლევთ ავორიტარული რეჟიმის ორგვარ მარცხს: 1. მეტოქე დიქტატორით ჩანაცვლებას; 2. დემოკრატიული წყობილების დამყარებას.
დემოკრატიზაციის მრავალი გავლენიანი მოდელი იყენებს სტრატეგიული თანაკვეთის ლოგიკას ორ ან სამ მოქმედ პირს შორის – როგორც წესი, ერთ მხარეს მოქცეულია რეჟიმი/დიქტატორი/მმართველი და მდიდართა კლასები, ხოლო მეორე მხარეს ოპოზიცია/მოქალაქენი/აჯანყებულნი/ღარიბთა კლასი.[6] აღნიშნული მოდელები გვიჩვენებს განსხვავებული მოვლენების ზემოქმედება როგორ ცვლის შედეგებს მოქმედი პირებისათვის (ელიტა, მოქალაქეები, სამხედრო კორპუსი) დემოკრატიისაკენ მიმავალ გზაზე. მაგალითისთვის, ჩვენი კვლევის შემთხვევაში, შეგვიძლია დავინახოთ პოლიტიკური ინსტიტუციები როგორ გავლენას იქონიებს დიქტატორისა და ოპოზიციის დამოკიდებულებაზე. უფრო კონკრეტულად, რამდენად ძვირად დაუჯდება დიქტატორს დემოკრატიული ცვლილება და რა სიდიდის სარგებელს მიიღებს ოპოზიცია. აღნიშნული გავლენების კვლევა აუცილებელია იმის შესასწავლად, თუ როგორ ზემოქმედებას ახდენს პოლიტიკური ინსტიტუტები ავტორიტარული რეჟიმების შენარჩუნებაზე.
ერთ-ერთი არგუმენტის მიხედვით, საკანონმდებლო ინსტიტუტები რეჟიმს სხვა ჯგუფებისგან მომავალი საფრთხეებისგან იცავს, რადგანაც ამ ჯგუფებს სისტემის ნაწილად აქცევს.[7] აღნიშნულ არგუმენტს ამყარებს მოსაზრება, რომ საკანონმდებლო ინსტიტუტები ზრდიან იმის ალაბთობას, რომ დიქტატორი არ გატეხს სიტყვას ჯგუფებთან, რომელთაც შეუძლიათ რეჟიმს მნიშვნელოვანი საფრთხე შეუქმნან. აჩემოღლუსა და რობინსონის მოდელის მიხედვით, დიქტატორის პირობა რესურსების გადანაწილების შესახებ, როგორც წესი, არასანდოა, რადგანაც შესაძლოა მომავალში გადაწყვეტილება შეცვალოს. [8] არგუმენტს, რომლის მიხედვითაც ინსტიტუციები აფართოებენ რეჟიმისადმი მხარდაჭერის საფუძველს, ამტკიცებს მოსაზრება, რომ ინსტიტუციები მოსახლეობას სთავაზობენ სანდო გარანტიებს სამართლიანობის, რეფორმებისა და რესურსების თანაბრად გადანაწილების თაობაზე. ასეთ დროს ინსტიტუციები ზრდიან დიქტატორის დანახარჯებს და შესაბამისად მასთან დაპირისპირებულთა სარგებელსაც. ზემოთხსენებულის საფუძველზე შეგვიძლია განვაცხადოთ, რომ ინსტიტუციები დემოკრატიული წყობილების ჩამოყალიბების ალბათობას ამცირებენ. მაშინ, როდესაც ოპოზიცია არ არის დაინტერესებული დემოკრატიული ცვლილებით და მხოლოდ მმართველის შეცვლისთვის იღწვის,[9] ინსტიტუტები კი დიქტატორის სანდოობას ზრდიან, გამოდის, რომ, ისინი ავტორიტარული რეჟიმით ცვლილების პროცესსაც აფერხებენ. ოპოზიციას დემოკრატიული ცვლილებაც რომ სურდეს, აღნიშნული არგუმენტის მიხედვით, იმავე შედეგს მივიღებთ. აღსანიშნავია, რომ ზემოთხსენებული მსჯელობა მხოლოდ ავტორიტარულ რეჟიმს ეხება და არ მიმოიკვლევს ვითარებას დემოკრატიულ წყობილებაში.
გავრცელებული მოსაზრების მიხედვით, ავტორიტარული პარტიები რეჟიმის შენარჩუნებას რამდენიმე მიზეზით ახერხებენ: ზრდიან პარტიის მეთაურებთან დადებული პირობების შესრულების ალბათობას, ამცირებენ სამხედრო კორპუსის გავლენას, მოისყიდიან შედარებით ძლიერ პირებს დაპირისპირებული მხარიდან, ყოფენ ოპოზიციას. როგორც აღვნიშნეთ, პარტიები ზრდიან იმის ალაბთობას, რომ დიქტატორი არ გატეხს სიტყვას ჯგუფებთან, რომელთაც შეუძლიათ რეჟიმს მნიშვნელოვანი საფრთხე შეუქმნან. აღნიშნულ ჯგუფებში, მაგალონის მიხედვით, მოიაზრებიან თავად დიქტატორის პარტიის წევრები, განდისა და პჟევორსკიზე დაყრდნობით კი რეჟიმის გარეთ მოქმედი პირებიც.[10] ეს ამცირებს დიქტატორის ჩანაცვლების ალბათობას. პარტიები ზრდიან სარგებელს რეჟიმის მოწინააღმდეგეთათვის, როდესაც ისინი უარს ამბობენ დიქტატორთან დაპირისპირებაზე. ასევე, პარტიებს შეუძლიათ მათთვის დანახარჯების გაზრდაც სხვადასხვა გზით, მაგალითად სამხედრო კორპუსისგან მომავალი საფრთხეების შემცირებითა და ოპოზიციის გახლეჩით რადიკალურ და ზომიერ ნაწილებად. [11] აღნიშნული არგუმენტით განიხილება ის სარგებელი, რომელსაც დიქტატორთან დაპირისპირებული ჯგუფები იღებენ. მაშინაც კი, როდესაც პარტიის შიგნით მყოფი პირები, სამხედროები, გავლენიანი გარე ჯგუფები ან ზომიერი ოპოზიცია დემოკრატიული მმართველობისკენ ისწრაფიან, პარტიები მაინც ამცირებენ დემოკრატიული ცვლილების ალბათობას. კიდევ ერთხელ, წარმოდგენილი თეორიები არაფერს ამბობს იმაზე, თუ როგორ შეიძლება ინსტიტუტებმა გავლენა მოახდინონ დემოკრატიის პირობებში სხვადასხვა ჯგუფის სარგებელზე.
დემოკრატიებში პარტიების წარმოშობის შესახებ სტანდარტული თეორიების მიხედვით, პარტიები ამცირებენ მისი წევრებისთვის საერთო მოქმედების ხარჯებს, რაც ავტორიტარულ კონტექსტში შეიძლება მოიცავდეს რეჟიმის სავარაუდო მოწინააღმდეგეებს.[12] აჩემოღლუსა და რობინსონის დემოკრატიზაციის ანალიზში მნიშვნელოვანი საწყისი წერტილია პერიოდი, როდესაც საერთო მოქმედების ხარჯები საკმარისად დაბალია, ეს დემოკრატიული ცვლილების მსურველებს წარმატებით მოქმედების საშუალებას აძლევს. ისინი ეკონომიკურ კრიზისს მსგავს მომენტად განიხილავენ. როდესაც ღარიბი კლასის მოქმედების საერთო დანახარჯი დაბალია, მას შეუძლია მშნიშვნელოვანი საფრთხე შეუქმნას დიქტატორს. შესაბამისად, თუ პარტიები (მათ შორის ავტორიტარული წყობის მხარდამჭერი პარტიები) რეჟიმთან დაპირისპირებულთა (რომლებიც, ზოგიერთ მომენტში, რეჟიმის მოკავშირენი არიან) საერთო მოქმედების დანახარჯებს შეამცირებენ, ამით გაზრდიან როგორც დემოკრატიული ცვლილების, ისე სხვა ავტორიტარული რეჟიმით ჩანაცვლების ალბათობას.[13] წამყვანი პარტიის რეჟიმებშიც კი, რომლებიც, როგორც წესი, ყველაზე მდგრადად მიიჩნევა, წარმატებული მოწინააღმდეგენი ხშირად თავდაპირველად წევრიანდებიან პარტიის სტრუქტურაში და შემდეგ ტოვებენ მას. მაგალითისთვის, ოპოზიციური პარტიების ლიდერები მექსიკაში (კუაუტემოქ კარდენასის დემოკრატიული რევოლუციის პარტია, PRD) კენიასა (კიბაკის კენიის ეროვნული ერთიანობის პარტია და ოდინგას ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტია, რომლებმაც 2002 წელს ჩამოაყალიბეს ცისარტყელას გაერთიანება) და მალაიზიაში (ანვარის სახალხო სამართლიანობის პარტია, PKR) ვიდრე თავიანთ პარტიებს ჩამოაყალიბებდნენ მხარს უჭერდნენ რეჟიმის მოწინააღდმეგე ჯგუფებს ჯერ კიდევ მაშინ, როდესაც მმართველი პარტიის წევრები იყვნენ[14].
პარტიებისა და საერთო დანახარჯების არგუმენტი გვიჩვენებს მნიშვნელოვან განსხვავებას პარტიებსა და საკანონმდებლო ინსტიტუტებს შორის. კერძოდ, დიქტატორს შეუძლია უფრო ადვილად შეისწავლოს საკანონმდებლო ინსტიტუტების მოქმედებები უბრალოდ იმიტომ, რომ საკანონმდებლო ორგანოები, როგორც წესი, კონკრეტულ ადგილას კონკრეტულ დროს იკრიბებიან. პარტიის მოქმედებები ნებისმიერ ადგილას შეიძლება წარიმართოს, შესაბამისად მათ შესახებ სრული ინფორმაციის ქონა ძალიან რთულია. ამგვარად, რადგან დიქტატორს ნაკლები შესაძლებლობა აქვს, თვალყური ადევნოს პარტიის ყველა ქმედებას, ის უფრო მეტად უნდა იყოს ის ინსტიტუტი, სადაც სავარაუდო მოწინააღმდეგეებს საერთო მოქმედებების წარმართვა შეეძლებათ. აღნიშნული მსჯელობა არაფერს ამბობს მოწინააღმდეგეთა სამომავლო სურვილებზე მმართველობის წყობასთან დაკავშირებით. თუმცა, ზოგადი მსჯელობიდან გამომდინარე, შეგვიძლია განვაცხადოთ, რომ პარტიები ზრდიან ორივე ტიპის ცვლილების ალბათობას.
არსებობს კიდევ ერთი არგუმენტი, თუ რატომ შეიძლება იყვნენ პარტიები რეჟიმის ცვლილების წყარო. მათ შეუძლიათ გავლენა იქონიონ დიქტატორებისა და ოპოზიციის ურთიერთობაზე. ავტორიტარულმა პარტიებმა შესაძლოა განსაზღვრონ, თუ როგორ გადანაწილდეა ძალაუფლება შემდგომ დემოკრატიაში და ამით შეამცირონ დემოკრატიზაციის ხარჯები მოქმედი ავტორიტარული ელიტებისთვის. წამყვანი პარტიული რეჟიმების პირობებში, როგორიცაა მექსიკის PRI, მმართველ პარტიას ხშირად აქვს კარგად ჩამოყალიბებული განაწილების ქსელები (მექანიზმები, რომლითაც რესურსებს ურიგებს მხარდამჭერებს) და ფართომასშტაბიანი, მასობრივი მხარდაჭერა, რაც ახალ დემოკრატიაში ამომრჩეველთა მეტ აქტიურობასა და უფრო დიდ ძალაუფლებაში შეიძლება გადაითარგმნოს. პარტიის ქონა ყოფილ ავტორიტარულ ელიტებს საშუალებას აძლევს შეინარჩუნონ გავლენა და დაიცვან საკუთარი ინტერესები ახალ დემოკრატიაშიც კი.[15] აღნიშნული მსჯელობა გვიჩვენებს კიდევ ერთ განსხვავებას პარტიებსა და საკანონმდებლო ინსტიტუტებს შორის: პარტიები წარმოადგენენ რეალურ ორგანიზაციას, რომელთაც რეჟიმის ცლვილების შემდეგაც შეუძლიათ ძალაუფლების შენარჩუნება.[16]
გარდა ამისა, გარდამავალი პერიოდის განმავლობაში ბევრი სამხედრო რეჟიმი გარიგებებს დებს სამოქალაქო ელიტასთან, რათა დაიცვას საკუთარი ინტერესები იმ პოლიტიკურ პარტიებთან, რომლებიც, სავარაუდოდ, წარმატებით გაიმარჯვებენ შემდგომ დემოკრატიულ არჩევნებში.[17] სამხედრო მმართველობის ქვეშ ავტორიტარული პარტიული სისტემის ჩამოყალიბებამ შეიძლება ეს გარიგებები უფრო სანდო გახადოს, რადგან გაზრდის შანსებს, რომ შემდგომ არჩევნებში სამხედროების მოკავშირემ დაიკავოს პრეზიდენტის თანამდებობა. ეს განსაკუთრებით მაშინ, თუ სამხედროები ავტორიტარულ პარტიას გამოიყენებენ მომავალ დემოკრატიაში საარჩევნო წესების შერჩევაზე გავლენის მოხდენისთვის. შესაბამისად, პარტიებმა შესაძლოა გაზარდონ სამდერო ელიტისა და მათი მოკავშირეების ინტერესების დაცვის ალბათობა რეჟიმის ცვლილების შემდეგ.[18] თუ ავტორიტარულ პარტიებს შეუძლიათ ახალ დემოკრატიაში ავტორიტარული ელიტების ინტერესების დაცვა, მაშინ დემოკრატიული ცვლილებაც უფრო მოსალოდნელი ხდება. ელიტის ძალაუფლების დაცვის რეალური უნარის მქონე ორგანიზაცია პარტიაა და არა საკანონმდებლო ორგანო. აღნიშნული მსჯელობა ეხება დემოკრატიულ ცვლილებას და არაფერს ამბობს ავტორიტარული რეჟიმის ამავე წყობილებით ჩანაცვლებაზე.
მოკლედ რომ შევაჯამოთ, ავტორიტარული საკანონმდებლო ორგანოები დიქტატორის დაპირებების სანდოდ წარმოჩენის საშუალებით ამცირებენ რეჟიმის როგორც სხვა ავტორიტარული, ისე დემოკრატიული წყობილებით ჩანაცვლების ალბათობას. თუ ავტორიტარული პარტიების შესახებ გავრცელებული მსჯელობა სიმართლეა, მაშინ ისინიც საკანონმდებლო ორგანოების მსაგვსად მოქმედებენ. სხვა ჰიპოთეზის მიხედვით, ავტორიტარული პარტიები, შესაძლოა, რეალურად, დესტაბილიზაციის მომტანი იყოს, რადგან მათ შეუძლიათ როგორც დემოკრატიზაციის ალბათობის გაზრდა (ახალ დემოკრატიაში მოქმედი ელიტების ინტერესების დაცვის ხელშეწყობით), ისე დიქტატორის ჩანაცვლების წახალისება (მოწინააღმდეგეთათვის საერთო მოქმედების ხარჯების შემცირებით). თუმცა, აქამდე მიმდინარე მსჯელობის მიხედვით, პარტიები და საკანონმდებლო ორგანოები საკმარისად ძლიერნი არიან იმისათვის, რომ შეცვალონ პროცესში მონაწილე პირთა ინტერესები. მაგალითისთვის, არგუმენტები ეყრდნობა მოსაზრებას, რომ საკანონმდებლო ორგანოს შეუძლია გარკვეული აზრით შეაკავოს დიქტატორი ანდაც პარტიებს შეუძლიათ გავლენა იქონიონ ძალაუფლების გადანაწილებაზე შემდგომ დემოკრატიაში. შემდეგ ნაწილში შევისწავლით აღნიშნულ ინსტიტუტებს ავტორიტარული რეჟიმების სხვადასხვა ტიპებში და განვიხილავთ, თუ როდის მართლდება წარმოდგენილი დაშვებები.
შეგვიძლია ჩამოვაყალიბოთ რამდენიმე შემოწმებადი ჰიპოთეზა:
პიჰოთეზა 1: საკანონმდებლო ორგანოები ავტორიტარული რეჟიმის ამავე წყობილებით ჩანაცვლების ალბათობას ამცირებენ
ჰიპოთეზა 2: საკანონმდებლო ორგანოები დემოკრატიული ცვლილების ალბათობას ამცირებენ
ჰიპოთეზა 3: პარტიები ავტორიტარული რეჟიმის ამავე წყობილებით ჩანაცვლების ალბათობას ზრდიან
ჰიპოთეზა 4: პარტიები დემოკრატიული ცვლილების ალბათობას ზრდიან
კიდევ ერთ დასკვნის შემუშავების საშუალებას იძლევა არგუმენტი, რომ ავტორიტარული პარტიები ზრდიან დემოკრატიული ცვლილების ალბათობას ავტორიტარული ელიტების ინტერესების დაცვით. პარტიებმა თავად უნდა დაიცვან დიქტატორები ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ. ამრიგად, დიქტატორები, რომლებიც ხელისუფლებას ტოვებენ პარტიულ რეჟიმებში, უკეთეს მდგომარეობაში უნდა იყვნენ, ვიდრე დიქტატორები ისეთ წყობილებაში, სადაც პარტიები არ არიან (ან ნაკლები პარტიებია).
ჰიპოთეზა 5: პარტიები დიქტატორებისთვის ხელისუფლებიდან წასვლის უფრო უსაფრთხო გარემოს შექმნას ეხმარებიან გადასახლების, დაპატიმრების ან მკვლელობის რისკების შემცირებით.
საკანონმდებლო ორგანოები და პარტიები სხვადასხვა ავტორიტარულ რეჟიმში
მიუხედავად იმისა რომ აქამდე განვიხილეთ პარტიული და საკანონმდებლო ინსტიტუტების გავლენა, ავტორიტარიზმის შესახებ ლიტერატურა განსხვავდება ქვეყანაში არსებული რეჟიმის მიხედვით, როგორიცაა მაგალითად პიროვნებაზე დაფუძნებული (სულთანისტური) და სამხედრო წყობილებები[19]. აღნიშნული მმართველობის ტიპები განაპირობებენ იმას, თუ როგორ შეინარცუნებს მმარტველი კლასი ძალაუფლებას[20]. გარდა იმისა, რომ მნიშვნელოვანი მაკონტროლებელი მექანიზმი აქვს, ავტორიტარიზმის სახესვაობების რეჟიმის ტიპით შემოფარგვლის შესაძლებლობა მთავარი ჰიპოთეზის მასშტაბის გააზრების საშუალებას იძლევა. ზემოთხსენებული მოსაზრებები ემყარება დაშვებებს, რომელთა მიხედვითაც საკანონმდებლო ინსტიტუტები და პარტიები, ერთი მხრივ, იმდენად ძლიერია რომ კანონმდებლებს შეუძლიათ დიქტატორის სათანადოდ შეზღუდვა და მეორე მხრივ, პარტიებს შეუძლიათ გავლენა იქონიონ ახალ დემოკრატიულ წყობაში ძალის გადანაწილებაზე.
ამ ნაწილში ავტორიტარული რეჟიმის ტიპების განხილვას ორი მთავარი მიზანი აქვს. პირველ რიგში, იმ რეჟიმების განხილვით, სადაც მთავარ ინსტიტუტებს აქვთ საკმარისი ძალა უპირატესობის შესაქმნელად რეჟიმის შემოქმედ პირებსა და პოტენციურ მოწინააღმდეგეებს შორის, ჩვენ ვიღებთ საკვლევ ობიექტს, რომელიც ავტორიტარიზმის შესახებ ჩვენს ჰიპოთეზებს დიდი ალბათობით დაადასტურებს. მეორე მიზანია ნახსენები მექანიზმების ისტორიული მაგალითების წარმოდგენა. ჩვენი ვაჩვენებთ, რომ ავტორიტარულ პარტიებს შეუძლიათ ყოფილი დიქტატორის ინტერესების გატარება ახალ დემოკრატიაში პირდაპირი გზით – ამომრჩევლების ხმების მოპოვებით, ან ირიბად, დემოკრატიული სისტემის მმართველი ინსტიტუციების ჩამოყალიბებით.
პიროვნებაზე დაფუძნებული წყობილება
მეცნიერები განასხვავებენ ავტორიტარული რეჟიმების სხვადასხვა ტიპს და ხშირად აღიარებენ, რომ პიროვნებაზე დაფუძნებული წყობილება განსხვავდება ავტორიტარული მმართველობის სხვა სახეებისგან, როგორიცაა: სამხედრო, წამყვანი პარტიის, ტოტალიტარული ან კორპორატიული.[21] მკვლევრებმა ასევე აღმოაჩინეს, რომ დიქტატურის სხვადასხვა ტიპებს შორის არსებული განსხვავების შესწავლა სასარგებლო იყო იმის გასაგებად, თუ როგორ და როდის იცვლებიან დიქტატურები დემოკრატიით ანდაც როდის და ვისთან იწყებენ ისინი კონფლიქტს.[22] ამ ემპირიული დასკვნების თეორიული საფუძველი ყურადღებას ამახვილებს რეჟიმებს შორის ინსტიტუციურ განსხვავებებზე. მაგალითად, რაიტერი და სტამი გვიჩვენებენ, რომ პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებაში დიქტატორები უფრო მეტად არიან მიდრეკილნი დაიწყონ კონფლიქტი დემოკრატიებთან, რადგან ისინი ინსტიტუციურად შეუზღუდავნი არიან და შესაბამისად, „ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ძალაუფლებას დაკარგავენ, თუ გადადგამენ წარუმატებელ დიპლომატიურ ნაბიჯს ან თუნდაც წააგებენ ომს“.[23] აღნიშნული მსჯელობა არ ეხება კატასტროფულ მარცხს.
ზემოთხსენებული განსხვავებების შეჯამებით, გედესი ამტკიცებს, რომ ინსტიტუციური მახასიათებელი, რომელიც განასხვავებს პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებას სხვებისგან, არის ის, რომ „მიუხედავად იმისა, რომ ასეთ რეჟიმებში გვხვდებიან პარტიები და სამხედრო ძალები, ისინი ვერ ზღუდავენ ლიდერს, რომელიც პოლიტიკურ გადაწყვეტილებებს თუ რეჟიმის წევრების შერჩევას პირადად აკონტროლებს“.[24] სხვა ტიპის ავტორიტარული რეჟიმებისგან განსხვავებით, სადაც
სხვა ტიპის ავტორიტარულ რეჟიმებში დიქტატორები მასობრივ პოლიტიკურ მხარდაჭერას იძენენ მიზნობრივი საზოგადოებრივი სიკეთეების უზრუნველყოფის გზით (წამყვანი პარტიის რეჟიმები) ან რეპრესიებით (სამხედრო რეჟიმები). პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებაში მმართველობის ძირითადი მეთოდი მატერიალური ჯილდოების გაცვლაა რეჟიმის შიგნით მყოფი პირების შერჩეულ ჯგუფთან პოლიტიკური მხარდაჭერის მიღების სანაცვლოდ.[25] ჩვენი მტკიცებით, რადგან ასეთ წყობილებებში საკანონმდებლო ორგანოები და პარტიული სისტემები, როგორც წესი, დამოკიდებულია დიქტატორზე, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ისინი კონკრეტულ ვითარებებში შეზღუდავენ დიქტატორს და მის დაპირებებს სანდოდ აქცევენ. შესაბამისად, ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ისინი გავლენას იქონიებენ ძალაუფლების განაწილებაზე დემოკრატიული ცვლილების შემდგომ.[26]
პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში დიქტატორი არ ქმნის საკანონმდებლო ორგანოს ძლიერ პარტიებთან ძალაუფლების გასაზიარებლად ან საკუთარი თავის შესაზღუდად, არამედ იმ ელიტების სამართავად, რომლებიც მას ეწინააღმდეგებიან.[27] დიქტატორს შეუძლია გამოიყენოს საკანონმდებლო ორგანო იმ კანონმდებლის დასჯისთვის, რომელიც უარს იტყვის დიქტატორის მხარდაჭერაზე. ეს, ცხადია, მაგალითი იქნება სხვებისთვის. მეორე მხრივ, საკანონმდებლო ორგანო ასევე აძლევს დიქტატორს საშუალებას საჯაროდ, ხელახლა დაიკავშიროს მისი გარემოცვის ყოფილი წევრი. დომინიკის რესპუბლიკაში რაფაელ ტრუხილიო ხშირად იყენებდა საკანონმდებლო ორგანოს სავარაუდო მეტოქეების დასჯისა თუ დაჯილდოებისთვის. ნებისმიერ მინისტრს, რომელზეც ის ეჭვს მიიტანდა, კონგრესში აგზავნიდნენ ტრუხილოსადმი ერთგულების დასამტკიცებად.[28] რადგან საკანონმდებლო ორგანოს წევრები ხშირად იცვლებოდნენ, სისტემა ნაკლებად ეფექტური გახდა. ტრუხილოს ძალაუფლების შესუსტებასთან ერთად, მან პარლამენტის წევრების არნახული სისწრაფით ცვლა დაიწყო, რადგან სულ უფრო მცირე რაოდენობის მეტოქეთა დასამშვიდებლად უფრო ხშირად სჭირდებოდა კადრების განახლება. ვიარდა აღნიშნავს, რომ ტრუხილიოს პირველი ვადის განმავლობაში, 12 სენატორიდან მხოლოდ 2 და 33 დეპუტატიდან მხოლოდ 19 გადადგა.[29] მეორე ვადის განმავლობაში 13 სენატორიდან 12 გადადგა, ხოლო 35 ადგილიან ქვედა პალატაში – 46. მესამე ვადის განმავლობაში 32-მა სენატორმა (ცხრამეტი ადგილი) და 122-მა დეპუტატმა (ორმოცდაორი ადგილი) განაცხადა გადადგომის შესახებ. დოქტორ ჰასტინგს ბანდამ მსგავსად გამოიყენა თავისი საკანონმდებლო უფლებამოსილება მალავიში. როდესაც გაირკვა, რომ 1994 წელს კონკურენტული მრავალპარტიული არჩევნები გაიმართებოდა, ბანდამ მის მიერ დაპატიმრებული (და პოპულარული) ყოფილი ვიცე-პრეზიდენტიც კი გაათავისუფლა. დეკალო შემდეგნაირად აღწერს ბანდას მიდრეკილებას პარლამენტის წევრების ცვლილების მიმართ: „1970-1980 წლებში, ყოველწლიურად მალავის საშუალოდ შვიდი ოლქი პარლამენტში წარმომადგენლის გარეშე რჩებოდა თანამდებობებიდან მასობრივი გათავისუფლებების გამო; ხოლო 1964-1981 წლებში გაძევებული 150 წევრიდან 40 ციხეში აღმოჩნდა“.[30] დიქტატორებს პარტლამენტი ასევე სჭირდებოდათ იმისათვის, რომ თავიანთი მეტოქეები (რომელთაგან ზოგიერთი ძველი მოკავშირე იყო) ერთმანეთთან დაეპირისპირებინათ. დიქტატორები მსგავს წყობილებაში, როგორც წესი, არ ქმნიდნენ პოლიტიკურ ჯგუფებს ან პარტიებს, რომლებსაც საკმარისად ხანგრძლივი ძალაუფლება ექნებოდათ, რათა გავლენა მოეხდინათ შემდგომ დემოკრატიაში ძალაუფლების განაწილებაზე. რადგან აღნიშნული წყობილების მმართველი წრეები ინსტიტუტებს ელიტებს შორის კონფლიქტის სამართავად იყენებენ, მათ შეიძლება ხელი შეუწყონ რეჟიმის შიგნით მეტოქე მმართველი წრეების მხრიდან მომდინარე საფრთხეების შესუსტებას. თუმცა, შესაძლოა ინსტიტუტები ნაკლებად სასარგებლო აღმოჩნდნენ რეჟიმის დასაცავად, როდესაც საქმე ეხება აღნიშნული წრეების გარეთ მდგომ გავლენიან ჯგუფებს.[31] ამრიგად, პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებებში ინსტიტუტებს შესაძლოა მცირე გავლენა ჰქონდეთ დემოკრატიულ ცვლილებაზე, მაგრამ შეიძლება ხელი შეუწყონ მმართველ წრეებისგან მომდინარე საფრთხის თავიდან არიდებას.
წამყვანი პარტიული რეჟიმების ელიტები ხშირად მონაწილეობენ და იმარჯვებენ კიდეც ხელისუფლების ცვლილების შემდგომ გამართულ არჩევნებში. ისინი ახერხებენ მასობრივი მხარდაჭერის მოპოვებას, რაც ხელს უწყობს მათი ინტერესების დაცვას დემოკრატიული ცვლილების შემდეგაც. ამის საპირისპიროდ, სამხედრო წყობილების მმართველი კლასები რეჟიმის ცვლილების შემდგომ იშვიათად მონაწილეობენ საარჩევნო პოლიტიკაში. თუმცა, სამხედრო მმართველობის პერიოდში პარტიული სისტემის არსებობამ მაინც შეიძლება ხელი შეუწყოს სამხედროების კორპორატიული ინტერესების დაცვას ახალ დემოკრატიაში, რადგან ამ ინსტიტუტებს შეუძლიათ გაზარდონ მათი მოკავშირეების არჩევის ალბათობა. ასევე მოსალოდნელია, ინსტიტუტებმა გავლენა იქონინ ახალი საარჩევნო წესების ჩამოყალიბებაზე – ხშირად დამფუძნებელი კრებების ჩამოყალიბების მეშვეობით.
დომინანტური პარტიული წყობილება
წამყვანი პარტიული რეჟიმების მნიშვნელოვანი მახასიათებელი დიდი მფარველობითი ქსელების არსებობაა, რაც მათ არჩევნებში ხმების დიდი რაოდენობის დაგროვების საშუალებას აძლევთ. დომინანტური პარტიული რეჟიმების უმეტეს ნაწილში არსებობს საკანონმდებლო ორგანოები (შესწავლილი წლების 92%-ში ასეთი საკანონმდებლო ორგანო არსებობდა). იმ რეჟიმებს, რომლებსაც მსგავსი ორგანოები არ აქვთ, ნაკლებად გააჩნიათ მასობრივი პარტიული ორგანიზაციები, რომლებიც მოსახლეობის დიდ ფენებსა და სამოქალაქო საზოგადოების მრავალ ორგანიზაციაში აღწევენ.[32] მიუხედავად იმისა, რომ რეჟიმებს, რომლებსაც გააჩნიათ საკანონმდებლო ორგანოები, მაგრამ არა – კონკურენტუნარიანი პარტიები, შეიძლება მსგავსად დიდი ძალაუფლება ჰქონდეთ სახელმწიფოსა და მოქალაქეებზე. ამ შემთხვევაში აღსანიშნავია, რომ მრავალპარტიულ რეჟიმებს უფრო მასობრივი მხარდაჭერა აქვთ. ავტორიტარული პარტიული სისტემის ეს მახასიათებლები დემოკრატიული ცვლილების შემთხვევაში ამომრჩეველთა დიდ მხარდაწერაში უნდა გადაითარგმნოს.
როდესაც დომინანტური პარტიული რეჟიმები დემოკრატიულ ცვლილებას განიცდიან, ყოფილი ავტორიტარული პარტიები ხშირად მონაწილეობენ არჩევნებში და საკმაოდ წარმატებულნიც არიან. 1-ელ ცხრილში, ჩვენ ჩამოვთვლით მონაცემთა ნაკრებში არსებულ ყველა დამოუკიდებელ დომინანტურ პარტიას (ან ნაწილობრივ პარტიულ რეჟიმს), რომლებმაც დემორატიული ცვლილება განიცადეს. ყველა ყოფილი წამყვანი პარტია კონკურენტუნარიანი იყო. დემოკრატიული წყობილების დამყარების შემდეგ შემდეგ სულ მცირე ერთი ქვედა პალატის საკანონმდებლო არჩევნებში ადგილების სულ მცირე მეორე უდიდესი წილი მოიგო და უმრავლესობამ (19-დან 12-მა) ერთხელ მაინც გაიმარჯვა.[33] დემოკრატიული ცვლილების შემდეგ პარაგვაის კოლორადოს პარტია (ANR-PC) დომინირებდა ქვედა პალატის არჩევნებში.
ავტორიტარული მმართველობის დროს საარჩევნო მხარდაჭერის მოპოვების ამგვარი მიდგომა მხოლოდ დომინანტური პარტიის რეჟიმებისთვის არ არის დამახასიათებელი. მაგალითად, ბრაზილიაში სამხედროებმა პარტიული სისტემა გამოიყენეს საარჩევნო მხარდაჭერის გასაძლიერებლად. სამხედროების მიერ მხარდაჭერილი პარტიის (ეროვნული განახლების ალიანსი, ARENA) 1974 წელს დაბალი საარჩევნო აქტივობის საპასუხოდ, ბრაზილიის სამხედროებმა მნიშვნელოვნად გაზარდეს სახელმწიფო ხარჯები საარჩევნო მხარდაჭერის მოსაპოვებლად.[34] ეს მფარველობის სისტემა სასარგებლო აღმოჩნდებოდა სამხედროების მიმართ სიმპათიით განწყობილი კანდიდატების არჩევისას, რაც დემოკრატიული ცვლილების შემდეგ სამხედროების ინტერესებს დაიცავდა.[35] ამრიგად, დომინანტური პარტიის რეჟიმებში პარტიებს აქვთ შესაძლებლობა გავლენა იქონიონ ძალაუფლების გადანაწილებაზე სამხედრო წყობილებაში.
ცხრილი 1 ყოფილი წამყვანი პარტიების ბედი დემოკრატიული ცვლილების შემდგომ
| ქვეყანა | რეჟიმის ცვლილების დრო | მმართველი პარტია | საარჩევნო წარმატება |
|---|---|---|---|
| ალბანეთი | 1991 | PLA (მოგვიანებით SP) | გაიმარჯვა |
| ბულგარეთი | 1990 | BSP | გაიმარჯვა |
| კონგო | 1992 | PCT | კონკურენტუნარიანია |
| ჩეხოსლოვაკია | 1990 | KSCˇ M, SDL | კონკურენტუნარიანია |
| ელ სალვადორი | 1984 | ARENA | გაიმარჯვა |
| ჰონდურასი | 1956 | PNH | კონკურენტუნარიანია |
| უნგრეთი | 1990 | MSzP | გაიმარჯვა |
| ინდონეზია | 1998 | Golkar | გაიმარჯვა |
| კენია | 2002 | KANU | კონკურენტუნარიანია |
| მექსიკა | 2000 | PRI | გაიმარჯვა |
| მონღოლეთი | 1990 | MRPR | გაიმარჯვა |
| ნიკარაგუა | 1990 | FSLN | გაიმარჯვა |
| პარაგუაი | 1993 | ANR-PC | დამაჯერებლად გაიმარჯვა |
| პოლონეთი | 1989 | SLD | გაიმარჯვა |
| რუმინეთი | 1990 | NDSF (მოგვიანებით PDSR) | გაიმარჯვა |
| სენეგალი | 2000 | PS | კონკურენტუნარიანია |
| სამხრეთ აფრიკა | 1994 | NP | კონკურენტუნარიანია |
| ტაივანი | 2000 | KMT | გაიმარჯვა |
| ზამბია | 1991 | UNIP | კონკურენტუნარიანია |
| ჯამში (19) | 1დამაჯერებლად გამარჯვებული;
11 გამარჯვებული; 7 კონკურენტუნარიანი |
შენიშვნები: დამაჯერებელი გამარჯვება გულისხმობს წყობილების ცვლილების შემდეგ ყველა საკანონმდებლო არჩევნებში ხმების უმრავლესობის მოპოვებას. გამარჯვებული, სულ მცირე, არის პარტია, რომელსაც დემოკრატიული პერიოდის განმავლობაში ქვედა პალატის არჩევნებში ადგილების ყველაზე მაღალი (მრავლობითი) წილი აქვს. კონკურენტუნარიანი, სულ მცირე, არის პარტია, რომელსაც ქვედა პალატის სულ მცირე ერთ არჩევნებში ხმების მეორე უდიდესი წილი აქვს.
სამხედრო წყობილება
სამხედრო წყობილება შეიძლება გამოირჩეოდეს ავტორიტარული რეჟიმების სხვა ტიპებისგან, რადგან სამხედრო ელიტას შეიძლება სულაც არ სურდეს ხელისუფლებაში რაც შეიძლება ხანგრძლივი დროით დარჩენა. მათი ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხები ხშირად არის: სამხედრო ერთიანობის შენარჩუნება, სამხედრო ბიუჯეტების გაზრდა, სამოქალაქო ლიდერების მხირდან მათ შიდა საქმეებში ჩარევის თავიდან აცილება და სამართლებრივი დევნისგან დაცვა.[36] ამგვარად, სხვა ტიპის წყობილებისგან განსხვავებით, მათ შეიძლება წინააღმდეგობა არ გაუწიონ დემოკრატიულ ცვლილებას, თუ მათი ინტერესები დაცული იქნება.
ბევრი სამხედრო პირი სამოქალაქო ელიტასთან გარიგებებს დებს, რაც დემოკრატიულ ცვლილებას იწვევს.[37] აღნიშნული გარიგებები უფრო სანდოა, როდესაც სამხედრო რეჟიმს აქვს პარტიული სისტემა, რომელიც საშუალებას იძლევა ჩატარდეს ნახევრად კონკურენტუნარიანი არჩევნები. ეს ხდება სამი მიზეზით. პირველი, სამხედროებს შეუძლიათ განსაზღვრონ, თუ რომელი პარტიები მოიგებენ სავარაუდოდ შემდგომ დემოკრატიულ არჩევნებს. ეს უზრუნველყოფს იმას, რომ სამხედროები სწორ ადამიანებთან ვაჭრობენ. ცენტრალურ და სამხრეთ ამერიკაში ბევრმა სამხედრომ გარიგებები დადო იმ პარტიებთან, რომელთაგანაც არჩევნების პირველ ტურში გამარჯვებას ელოდნენ.[38]
მეორეც, ავტორიტარული მმართველობის პერიოდში ნახევრად კონკურენტული პარტიული სისტემის დაშვება ზრდის იმის ალბათობას, რომ შემდგომ არჩევნებში პრეზიდენტად სამხედრო კორპუსის მოკავშირე აირჩევა. სამხედროებს შეუძლიათ მჭიდრო ალიანსი შექმნან არსებულ პოლიტიკურ პარტიასთან, როგორც ეს მოხდა გვატემალაში 1985 წელს ქრისტიან-დემოკრატი კანდიდატის, სერესო არევალოს, არჩევით. ასევე, სამხედროებს შეუძლიათ წარადგინონ კანდიდატი საკუთარი რიგებიდან, როგორც ეს სამხრეთ კორეისა და ვენესუელის სამხედროებმა გააკეთეს შესაბამისად 1987 და 1958 წლებში. სამხრეთ კორეელმა გენერალმა რო ტე-ვუმ საპრეზიდენტო არჩევნები მაშინ მოიგო, როდესაც ოპოზიციამ ხმები გაიყო, ხოლო ვენესუელელმა ადმირალმა, ლარაზაბალმა, მცირე სხვაობით წააგო არჩევნები, რომლის მოგებასაც ელოდა.[39] წინა ავტორიტარული პარტიული სისტემის გარეშე, სამხედროებს არ ეცოდინებოდათ მათი კანდიდატის სავარაუდო წარმატების შესახებ შედარებით თავისუფალ და სამართლიან არჩევნებში. ამრიგად, სამხრეთ კორეაში რო ტე-ვუს არჩევამ სამხედროებს საშუალება მისცა დამეყარებინათ დემოკრატიული მმართველობა და ამასთანავე შეენარჩუნებინათ ინსტიტუციური ინტერესები.[40]
მესამე მექანიზმი, რომლის მეშვეობითაც სამხედრო რეჟიმების პარტიებს შეუძლიათ შეინარჩუნონ ძალაუფლება გარდამავალი პერიოდის შემდეგ, არის გავლენის ქონა დამფუძნებელი კრებების შემადგენლობაზე. ავტორიტარული წყობილების დამხობის შემდეგ საარჩევნო წესები ხშირად ირჩევა დემოკრატიული მმართველობის დამყარებამდე არჩეულ დამფუძნებელ კრებებში (გვატემელა, ჰონდურასი) ან დამფუძნებელი კრების სახით მოქმედი პირველი დემოკრატიული საკანონმდებლო ორგანოს მიერ (ბრაზილია). თუ სამხედრო წყობილებაში პარტიებს არსებობის ნებას რთავდნენ ან თუ პარტიები სამხედროთა მფარველობით იქმნებოდა, დიდი ალბათობით, შემდგომ ჩამოყალიბებულ დამფუძნებელ კრებებში საკმაო იქნება აღნიშნული პარტიების წევრთა წარმომადგენლობა.
მაგალითად, 1984 წელს გვატემალაში, სამხედროები ზედამხედველობდნენ დამფუძნებელი კრების არჩევნებს, რომელმაც შეიმუშავა ახალი კონსტიტუცია, რომლის მიხედვითაც ჩატარდა შემდგომი არჩევნები. სამხედროებთან მოკავშირე ქრისტიან-დემოკრატებმა მოიპოვეს ადგილების უდიდესი წილი დამფუძნებელ კრებაში, ხოლო სოციალ-დემოკრატებმა საერთოდ არ მიიღეს მონაწილეობა არჩევნებში. ამ შემთხვევაში, ოპოზიციურ პარტიებს აეკრძალათ დამფუძნებელი კრების არჩევნებში მონაწილეობა და სამხედროებმა წარმატებით შეძლეს არჩეული დამფუძნებელი კრების გამოყენება ახალი საარჩევნო წესების დასადგენად.
ტაილანდის სამხედრო რეჟიმი 1973-დან 1992 წლამდე სამჯერ შეიცვალა დემოკრატიული მმართველობით. ამ ორ გარდამავალ პერიოდამდე (1988 და 1992 წლები), სამხედროებმა პოლიტიკურ პარტიებს არჩევნებში მონაწილეობის უფლება მისცეს. დამფუძნებელ კრებებში, რომლებმაც შეიმუშავეს საარჩევნო წესები, რომლებიც გამოიყენებოდა შემდგომ დემოკრატიულ პერიოდებში, დიდწილად წარმოდგენილი იყო სამხედროების მიერ მხარდაჭერილი პარტიები. ასევე, შემდგომ დემოკრატიულ პერიოდებში სამხედროები ძალიან ახლოს იყვნენ თავიანთი სასურველი კანდიდატის თანამდებობაზე დანიშვნასთან.[41] თუმცა, 1973 წელს, დემოკრატიული მმართველობის დამყარებამდე, სამხედრო რეჟიმი ძირითადად პარტიების გარეშე ფუნქციონირებდა. აიკრძალა ყველა პოლიტიკური პარტია თითქმის 10 წლის განმავლობაში (1958–68), საკანონმდებლო ორგანომ მხოლოდ 3 წელზე ნაკლები დრიოთ იარსება (1968–71). კონსტიტუციას კი არავითარი ძალა არ ჰქონდა დაახლოებით 8 წლის განმავლობაში.[42] გენერლებისთვის დაპირების მიცემის ნაცვლად, რომ შედარებით თავისუფალი და სამართლიანი არჩევნები საფრთხეს არ შეუქმნიდა მათ კორპორატიულ ინტერესებს, პარტიებმა სამხედროებს 1971 წელს საკანონმდებლო ორგანოს დახურვისკენ უბიძგეს. სამხედრო კორპუსმა ძალაუფლება მშვიდობიან მოსახლეობას მხოლოდ მაშინ გადაულოცა, როდესაც ბანგკოკის ქუჩებში ნახევარი მილიონი ადამიანი გამოვიდა, დაახლოებით 1000 კი – დაიღუპა. 1973 წელს რეჟიმი დაემხო.[43] 1973 წლის ბოლოს შემდგომი პოლიტიკური კრიზისის მოსაგვარებლად, მეფემ საკონსტიტუციო კრება მოიწვია, რომელმაც, თავის მხრივ, პირველი საკანონმდებლო ორგანო აირჩია – ისეთი, რომელიც სამხედროების მიერ მხარდაჭერილ არცერთ პარტიას არ მოიცავდა. საკანონმდებლო ხელისუფლების (1958–68, 1971–73) მიმართ წინააღმდეგობის გაწევისა და მისი ბოროტად გამოყენების შემდეგ (1969–71), სამხედროებს ძალიან მცირე გავლენა ჰქონდათ 1973 წელს დამყარებულ დემოკრატიაზე. ტაილანდის მაგალითი მიუთითებს, რომ პარტიებთან ერთად სამხედრო რეჟიმები შეიძლება უფრო სწრაფად დასრულდეს და შეიცვალოს დემოკრატიით, მაგრამ გაცილებით ნაკლები ძალადობით. სამხედრო მმართველობის დროს მოქმედი პარტიული სისტემის არსებობა აადვილებს დემოკრატიაზე გადასვლას, რადგან სამხედრო ელიტას არწმუნებს, რომ მათი ინტერესები უკეთ იქნება წარმოდგენილი დამყარებულ დემოკრატიაში.
საკანონმდებლო ორგანოებისა და პარტიების გავლენის გარჩევა განსაკუთრებით რთული შეიძლება იყოს სამხედრო რეჟიმებში, განსაკუთრებით ისეთებში, რომლებიც დამფუძნებელ კრებებს იყენებენ საარჩევნო კანონების შემუშავებაში დასახმარებლად, რომლებიც საბოლოოდ ამოქმედდება შემდგომ დემოკრატიაში. თუმცა, მხოლოდ საკანონმდებლო ორგანოს არსებობა არ იძლევა გარანტიას, რომ სამხედრო ელიტას შეუძლია წარმატებით გააკეთოს ეს, და არც საკანონმდებლო ორგანოს არარსებობა უშლის ხელს სამხედროებს საარჩევნო წესების შემუშავებაში (იხ. პინოჩეტის 1980 წლის კონსტიტუცია). თუმცა, ჩვენი აზრით, საკანონმდებლო ორგანოს არსებობა, რომელსაც საკმარისი ძალა აქვს სამხედრო ძალაუფლების შეზღუდვისთვის, შესაძლოა აუცილებელი იყოს, რათა დაეხმაროს დემოკრატიის მხარდამჭერ ჯგუფებს გაერთიანებაში, მაშინ როდესაც პარტიები შესაძლოა ამ პროცესის თანმდევი პროდუქტი იყოს. თუმცა, არსებული პარტიები ხშირად უფრო ეფექტურნი არიან, ვიდრე საკანონმდებლო ორგანოები, როდესაც საქმე ეხება ახალ დემოკრატიაში ძალაუფლების ჩამოყალიბებას, უფრო ზუსტად კი კონსტიტუციურ შედეგებსა და მომავალ პოლიტიკურ მხარდაჭერაზე გავლენის მოპოვებას.
სხვადასხვა ტიპის წყობილებაში პოლიტიკური ინსტიტუტების მსგავსი განხილვა ჩვენი ჰიპოთეზების დაზუსტების საჭიროებაზე მიუთითებს. პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების როლის შესახებ ჰიპოთეზები ნაკლებად არის დადასტურებული პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში, რადგან აღნიშნული ინსტიტუტები აქ უფრო სუსტია. ქვემოთ განვიხილავთ მტკიცებულებებს ყველა ავტორიტარული რეჟიმისთვის და შემდეგ ცალ-ცალკე პიროვნებაზე დაფუძნებული და მისგან განსხვავებული წყობილებისთვის.
მონაცემები და მეთოდები
წინა ჰიპოთეზების შესამოწმებლად ჩვენ ვიყენებთ გედესის მონაცემების განახლებულ ვერსიას ავტორიტარული რეჟიმების შესახებ, რომელიც აღნიშნავს რეჟიმის კრახის ორ ტიპს: ჩანაცვლებას დიქტატურით ან დემოკრატიული წყობილებით.[44] ჩვენ ვიყენებთ რეჟიმის მონაცემებს ავტორიტარული პერიოდების ან ლიდერების მონაცემების ნაცვლად ორი მიზეზის გამო. პირველი, ემპირიული მოდელები, რომლებიც აფასებენ დიქტატურიდან დემოკრატიაში გადასვლის ალბათობას ან „დემოკრატიულობის“ დონის ცვლილებებს (მაგ., პოლიტიკური სისტემის შეფასების ქულები), არ აღრიცხავენ გადასვლას ერთი დიქტატურიდან მეორეზე. მაგალითად, ცვლადი, რომელიც მხოლოდ დიქტატურიდან დემოკრატიაზე გადასვლას აღნიშნავს, ვერ ჩამოაყალიბებს რეჟიმის კრახის მოდელს, რომელიც მოხდა ირანის რევოლუციის დროს, 1979 წელს, როდესაც რეზა შაჰ ფეჰლევი გადააყენეს. გარდა ამისა, დემოკრატიის საზომებმა, როგორიცაა პოლიტიკური სისტემის შეფასება, შეიძლება დემოკრატიულობის დონის ცვლილებები რეჟიმის ცვლილებასთან გააიგივოს. მაგალითად, ირანის რევოლუცია აღნიშნულია, როგორც პოლიტიკური სისტემის შეფასების ქულის -10-დან 0-მდე ზრდა, ხოლო მობუტუ სესე სეკოს მიერ მრავალპარტიულობის შემოღება 1992 წელს აღნიშნულია, როგორც იმავე საზომის – 8-დან 0-მდე ზრდა. 1989 წელს ჩილეს დემოკრატიული ცვლილება კი -1-დან 8-მდე ზრდა. პოლიტიკური სისტემის შეფასების შკალა ამ ცვლილებებს თითქმის ექვივალენტურად მიიჩნევს (შესაბამისად, 10, 8 და 9 პუნქტიანი ზრდა). თუმცა, ამ ცვლილებებიდან პირველი არის გადასვლა შემდგომ დიქტატურაზე (ირანი); მეორე არ გულისხმობს რაიმე ცვლილებას (ყოფილი ზაირი); ხოლო ბოლო წარმოადგენს დემოკრატიული წყობილების დამყარებას (ჩილე).
მეორეც, ემპირიული მოდელები, რომლებიც აფასებენ ლიდერების ცვლილების ალბათობას დიქტატურებში, მოიცავენ როგორც ძალაუფლების რეგულარულ, ასევე არარეგულარულ გადაცემას.[45] მაგალითად, ლიდერის წარუმატებლობის გამოყენება, როგორც დამოკიდებული ცვლადი, ვარაუდობს, რომ გადატრიალებიდან გამოსვლა ან დემოკრატიული რეჟიმის დამყარება იმავე მონაცემებს იძლევა, როგორც ლიდერების რეგულარული ცვლილება ავტორიტარულ წყობილებაში, როგორც ეს ხდება ბევრ დომინანტურ პარტიულ რეჟიმში, მაგალითად მექსიკის PRI, ტანზანიის რევოლუციის პარტია (Chama cha Mapinduzi ან CCM) და ჩინეთში კომუნისტური მმართველობის ბოლო რამდენიმე ათწლეული. ლიდერის წარუმატებლობის ცვლადი ერთმანეთისგან ვერ განასხვავებს მექსიკაში PRI-ის მმართველობის დროს (სალინასიდან ზედილიომდე) შეზღუდული ვადით მმართველის ცვლილებასა და PRI-ის 2000 წელს არჩევნებში დამარცხებას (ზედილიოდან ფოქსამდე).ერთი და იმავე ავტორიტარული რეჟიმის ფარგლებში ლიდერების ცვლილებების პერიოდების ჩართვამ შესაძლოა ანალიზის შედეგები დაამახინჯოს. ავტორიტარული რეჟიმები, სადაც ლიდერები შეუფერხებლად იცვლებიან, როგორც წესი, უფრო დიდხანს ძლებენ, ამიტომ ამ გარდამავალი პერიოდების გათვალისწინებამ შესაძლოა ლიდერების ცვლილების ეფექტი რეალურად არსებულზე უფრო ძლიერი წარმოაჩინოს. ამ საკითხის თავიდან ასაცილებლად, შეიძლება განვიხილოთ მხოლოდ არარეგულარული ცვლილება (რეგულარული წარუმატებლობის გამოკლებით). თუმცა, ეს სტრატეგია გამორიცხავს მრავალ დემოკრატიულ ცვლილებას – რომელთაგან ზოგიერთი აღნიშნულია, როგორც რეგულარული ცვლილება.
ცხრილი 2 პოლიტიკური ინსტიტუტები ავტორიტარულ წყობილებაში
ნიმუში წამყვანი პარტია სამხედრო პიროვნებაზე დაფუძნებული მონარქია
| საკანონმდებლო ორგანოები | ||||
|---|---|---|---|---|
| 1946–1989 | 90% | 33% | 75% | 53% |
| 1990–2002 | 99% | 56% | 84% | 47% |
| 1946–2002 პარტიები | 92% | 37% | 77% | 52% |
| 1946–1989 | 1.34 | 1.14 | 1.32 | 0.62 |
| 1990–2002 | 1.62 | 1.79 | 1.79 | 0.70 |
| 1946–2002
საკანონმდებლო ორგანოები და პარტიები* |
1.40 | 1.27 | 1.46 | 0.64 |
| არ არის საკანონმდებლო ორგანო | არის საკანონმდებლო ორგანო | ჯამი |
| პარტიები | |||
|---|---|---|---|
| ნული | 45% | 6% | 15% |
| ერთი | 20% | 44% | 39% |
| ერთზე მეტი | 35% | 50% | 46% |
| ჯამი | 100% | 100% | 100% |
შენიშვნები: განხილული წლები: 1946–2002. უჯრებში მოცემული ჯამური მონაცემები აღწერს წლიურ დაკვირვებებს ქვეყნის მიხედვით. პარტიული რეჟიმები მოიცავს ნაწილობრივ ერთპარტიულ და შერეულ სისტემებს. ხოლო სამხედრო რეჟიმები – სამხედრო და პიროვნებაზე დაფუძნებულ სისტემებს.
*სვეტების პროცენტული მაჩვენებლები
ავტორიტარული პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების შესახებ მონაცემები განდისეული წყაროებიდანაა.[46] საკანონმდებლო ორგანოს ცვლადი ზომავს, არსებობს თუ არა საკანონმდებლო ორგანო მოცემულ წელს. როგორც ცხრილი 2 აჩვენებს, ისინი ყველაზე გავრცელებულია დომინანტური პარტიის რეჟიმებში (შესწავლილი წლების 92%-ში გვხვდება საკანონმდებლო ორგანო) და ყველაზე ნაკლებად წარმოდგენილია სამხედრო წყობილებაში (გვხვდება შესწავლილი წლების 37%-ში). ყველა ტიპის რეჟიმში, მონარქიების გარდა, ცივი ომის შემდეგ უფრო მეტად გვხვდება საკანონმდებლო ორგანოები. ეს შესაძლოა, ასახავდეს საერთაშორისო ზეწოლას – შეიქმნას ინსიტუტები, რომელიც გამოიყურება დემოკრატიულად. პარტიების ცვლადს შეუძლია მიიღოს სამი მნიშვნელობიდან ერთ-ერთი: 0 – არცერთი პარტიის შემთხვევაში; 1 – მხოლოდ ერთი პარტიისთვის; და 2 – ერთზე მეტი პარტიისთვის.[47] საკანონმდებლო ორგანოების მსგავსად, პარტიების არსებობის ალბათობა ცივი ომის შემდგომ პერიოდში უფრო მაღალია.
ცხრილი 2-ის ქვედა ნაწილი აჩვენებს პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების ჯვარედინ ცხრილებს. ყველა რეჟიმი, რომელსაც არ აქვს საკანონმდებლო ორგანო, არ არის წარმოდგენილი ფაქტობრივი პარტიების გარეშე. განვიხილოთ, მაგალითად, პინოჩეტის მმართველობა ჩილეში, სადაც პარტიებმა, რომლებიც ჩამოყალიბდა მის მმართველობამდე ხანგრძლივი დემოკრატიული პერიოდის განმავლობაში, განაგრძეს არსებობა, მიუხედავად იმისა, რომ პინოჩეტი ქვეყანას მართავდა საკანონმდებლო ორგანოს გარეშე. 1980-იანი წლების დასაწყისში ელ სალვადორში სამხედროებმა ზოგიერთ პოლიტიკურ პარტიას მოქმედების უფლება მისცეს და დაიწყეს მოლაპარაკება ქრისტიან-დემოკრატიული პარტიის ლიდერთან ძალაუფლების გადაცემის შესახებ, მიუხედავად იმისა, რომ საკანონმდებლო ორგანო არ შეკრებილა.[48] გარდა ამისა, ყველა რეჟიმს, რომელსაც საკანონმდებლო ორგანოები აქვს, პარტიები არ ჰყავს. ეს ყველაზე ხშირად ხდება მონარქიებში ან პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში. მაგალითად კადაფის მმართველობა ლიბიაში, სადაც გახლდათ დიქტატორი საკანონმდებლო ორგანოსთან ერთად, მაგრამ არ არსებობდა პოლიტიკური პარტიები. როდესაც საკანონმდებლო ორგანო არ არსებობს, შესწავლილი წლების 45%-ში ასევე არ არის პარტიები, 20%-ში არის ერთი პარტია, ხოლო 35 %-ში – ერთზე მეტი ფაქტობრივი პარტია. საკანონმდებლო ორგანოს მქონე რეჟიმებში, 6%-ში არ არის პარტიები (ძირითადად მონარქიები), 44%-ში – მხოლოდ ერთი პარტია, ხოლო 50%-ში- ერთზე მეტი პარტიაა. ამრიგად, ავტორიტარული საკანონმდებლო ორგანოები და პარტიები ყოველთვის არ ჩნდებიან ერთსა და იმავე ადგილას და ერთდროულად, რაც გვაძლევს მნიშვნელოვან ცვლილებებს ზემოთ აღწერილი ვარაუდების შესამოწმებლად. რეჟიმის განგრძობითობის მოდელირებისთვის ჩვენ ვიყენებთ დროითი რიგებსა და ჯვარედინი სექციის პრობიტ-მოდელს დროზე დამოკიდებულების გათვალისწინებით, ასევე ვიყენებთ დროის ხანგრძლივობის პოლინომურ ტრანსფორმაციებს.[49]
ჩვენ ვამოწმებთ ორ დამოკიდებულ ცვლადს: დემოკრატიულ და ავტორიტარულ ცვლილებებს. დემოკრატიის შესახებ არსებული სხვა ნაშრომები, რომლებიც შეისწავლიან ცვლილებებს არადემოკრატიულ და დემოკრატიულ წყობილებებს შორის, არ იკვლევენ ავტორიტარული რეჟიმების ჩანაცვლებას ამავე წყობილებით.[50] ავტორიტარული რეჟიმის განგრძობითობის შესახებ ადრეული კვლევები, რომლებიც მხოლოდ კონკრეტული წყობილების შენარჩუნებას შეისწავლის, დემოკრატიულ და ავტოკრატიულ ცვლილებებს დამოკიდებულ ცვლადში აჯგუფებს.[51]
თანადროულობის განხილვა
დემოკრატიული ცვლილების პროცესშ ავტორიტარულ წყობილებაში მმართველმა კლასებმა შეიძლება მრავალპარტიული სისტემის არსებობა დაუშვან. დამოკიდებული ცვლადების (დემოკრატიული და შემდგომი დიქტატორული ცვლილება) აღსანიშნად გამოვიყენებთ ავტორიტარული რეჟიმის დასრულების წელს. თუმცა, გადაწყვეტილება დემოკრატიული წყობილების დამყარების შესახებ, შესაძლოა, რეჟიმის დამხობამდე ერთი ან რამდენიმე წლით ადრე მიიღონ. ამიტომ, პროცესმა, რომლის მოდელირებასაც ვცდილობთ (რეჟიმის გარდამავალი პერიოდი) შესაძლოა პარტიების რაოდენობის განსაზღვრის საშუალებაც მოგვცეს. ერთ-ერთი გზა აღნიშნული თანადროულობის პრობლემის გადასაწყვეტად არის პარტიების ცვლადის ახლებური განსაზღვრა წინა წლების მონაცემებზე დაყრდნობით. თუმცა, აღნიშნული მოიცავს 2 ტიპის დასკვნას – 1) იმის შესახებ, თუ რამდენ ხანს გრძელდება ცვლილების პერიოდი და (2) ყველა ქვეყანამ, რომელმაც ხელისუფლების ფაქტობრივ გადაცემამდე რამდენიმე პარტიის არსებობა დაუშვა, ეს იმიტომ გააკეთა, რომ მმართველი კლასები დემოკრატიულ ცვლილებებს დათანხმდნენ. გარკვეულ შემთხვევებში, როგორიცაა ბენინი (1990) ან მალავი (1993), მრავალპარტიული სისტემის შემოღება დემოკრატიული პროცესის განუყოფელი ნაწილი იყო. თუმცა, მაგალითად არგენტინაში (1979), ეს ასე არ ყოფილა. არგენტინელი სამხედროები 1983 წელს დაბრუნდნენ ყაზარმებში პოლიტიკური მხარდაჭერის შემცირების გამო, რაც 1982 წლის მალვინას კონფლიქტში სამხედრო დამარცხებას გამოძახილი იყო[52]. ამ შემთხვევაში, როგორც ჩანს, რამდენიმე პარტიის დაშვების გადაწყვეტილება დემოკრატიულ ცვლილებამდე მიიღეს.
ასევე ცივი ომის დასაწყისში რამდენიმე ქვეყნის მიერ მრავალპარტიული სისტემის შემოღება არ დასრულდა დემოკრატიის დამყარებით, მიუხედავად იმისა, რომ იმავენაირ საერთაშორისო ზეწოლას განიცდიდნენ, როგორსაც ის ქვეყნები, სადაც ცვლილება მოხდა. მაგალითად, მობუტუ სესე სეკომ (ყოფილი ზაირი) მიიღო მრავალპარტიული სისტემა მე-20 საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისში, რამაც საშუალება მისცა უამრავ ოპოზიციურ პარტიას დამოუკიდებელ ნაციონალურ კონფერენციაში მონაწილეობა მიეღოთ 1992 წელს[53]. მიუხედავად ამისა, მრავალპარტიულობა არ აღმოჩნდა დემოკრატიული ცვლილების წინაპირობა. პირიქით, მობუტუმ მრავალპარტიული სისტემა ოპოზიციის დასაყოფად გამოიყენა და სერიოზული ნაბიჯი დემოკრატიისკენ არ გადაუდგამს. აქედან გამომდინარე, ჩვენ მივიჩნევთ, რომ მრავალპარტიული სისტემის შემოღება მაინცდამაინც არ ნიშნავს დემოკრატიისკენ სვლას, ხშირად ეს ერთგვარი მეთოდია მოწინააღმდეგე ძალების გასაკონტროლებლად. ამგვარად, არასტაბილურობის განცდამ შესაძლოა მრავალპარტიულობის დაშვება განაპირობოს (თუმცა, აქ ვაწყდებით თანადროულობის პრობლემას, ვინაიდან რთულია მიზეზისა და შედეგის ერთმანეთისგან გარჩევა).
იმისათვის, რომ განვსაზღვროთ თანადროულობის პრობლემა, რეჟიმის ცვლილების ხანგრძლივობისა და მრავალპარტიულობის შემოღების შედეგებზე დასკვნების წარმოდგენის გარეშე, ჩვენ შემოვიღებთ თანმიმდევრულობის განტოლებას იმგვარად, რომ ერთ განტოლებაში დამოკიდებული ცვლადი იქნება პარტიების რაოდენობა, ხოლო მეორე განტოლებაში – რეჟიმის ცვლილება (დემოკრატიისკენ ან დიქტატურისკენ). დემოკრატიული ცვლილებისთვის ვამოწმებთ შემდეგნაირ განტოლებებს:
(1)
(2)
სანამ შევაფასებთ (1)-სა და (2)-ს, ჩვენ ვიკვლევთ პირველი საფეხურის განტოლებებს ამხსნელი ცვლადების მეშვეობით (X1 ,X2) ორივე განტოლებიდან, რათა მივიღოთ მორგებული მნიშვნელობები დამოკიდებული ცვლადების ინსტრუმენტებად გამოსაყენებლად პარტიებისა (Parties*) და დემოკრატიისთვის (Democ*):
(3)
(4)
შემდეგ პარტიასა და დემოკრატიას მესამე და მეოთხე განტოლებიდან ჩავაბრუნებთ პირველ და მეორე განტოლებებში. ამ მეთოდით მივიღებთ მიუკერძოებელ -სა და -ს, რომლებიც პასუხისმგებელი იქნება თანადროულობის მიკერძოებაზე. შესაბამისად, სტანდარტული შეცდომები შესაძლოა არასწორი იყოს.[54]
ჩვენ მივყვებით ამავე სქემას საკანონმდებლო ორგანოების შემთხვევაშიც, პარტიების ნაცვლად ჩავსვამთ საკანონმდებლო ორგანოს პირველ და მესამე განტოლებებში. განტოლებებში, სადაც ჩვენ ვამოწმებთ როგორც პარტიების, ასევე საკანონმდებლო ორგანოს გავლენას დემოკრატიული (ან შემდგომი დიქტატურული) ცვლილების ალბათობაზე, ვაფასებთ განტოლებების შემდეგ სისტემას (ქვემოთ მოცემული ინდექსების გამოტოვებით):
(5)
(6)
ჩვენ შემდეგ ვითვლით პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოსთვის მორგებულ მნიშვნელობებს მეხუთე და მეექვსე განტოლებებიდან და ვსვამთ მეორე საფეხურის განტოლებაში:
(7)
ამ განტოლებათა სისტემაში, ჩვენ ვიყენებთ ამხსნელ ცვლადებს (X1) როგორც , ასევე . თუ ვივარაუდებთ, რომ საკანონმდებლო ორგანოს შექმნაზე გავლენას არ ახდენს პოლიტიკური ცვლილების ალბათობა და აღვიქვამთ მას, როგორც გარეგან მაკონტროლებელ ცვლადს, მაშინ ჩვენ მიერ ქვემოთ მოცემული შედეგები არ შეიცვლება არსებითად. მეტი სიფრთხილისთვის, ჩვენ წარმოგიდგენთ შედეგებს, რომელთა ანალიზში საკანონმდებლო ორგანოსთვის სპეციალური ცვლადი (ინსტრუმენტი) გამოიყენება.
ჩვენ შევაფასებთ (1)-სა და მე-(3) განტოლებებს მოწესრიგებული პრობიტული მოდელით, ხოლო მე-(2) და მე-(4) განტოლებებს სტანდარტული პრობიტული მოდელით (უხეში თარგმანი). ადგილის დასაზოგად, ჩვენ წარმოვადგენთ მხოლოდ იმ შედეგებს, სადაც დამოკიდებული ცვლადი არის დემოკრატიული ან დიქტატორული ცვლილების ალბათობა. მიღებული განტოლებები ინსტიტუციური ცვლადებისთვის (3) წარმოდგენილია დანართში A1. ჩვენ ვასწორებთ სტანდარტულ შეცდომებს მეორე საფეხურის განტოლებებში, (2)-სა და (7)-ში, მადალას მიერ შემოთავაზებული მეთოდით.[55]
პირველი საფეხურის განტოლებების ამხსნელი ცვლადები (X1) შეიცავს: ეთნიკურ დაყოფას, ისლამის პროცენტულობას, საფრანგეთისა და ესპანეთის ყოფილ კოლონიებს, დროის პირველ, მეორე და მესამე ხარისხებს (დრო, დრო2, დრო3) სადაც .[56] ჩვენ ასევე გამოვიყენებთ მაკონტროლებელ ცვლადებს, როგორც ამხსნელ ცვლადებს მიღებულ განტოლებაში (X2, ქვემოთ აღწერილი). ადგილის დასაზოგად არ ვაქვეყნებთ პირველი საფეხურის მოდელების შედეგებს (A1), მაგრამ შევნიშნავთ, რომ ეთნიკური დაყოფა, ესპანეთის ყოფილი კოლონიები, ზრდის მაღალ მაჩვენებლები და მეზობელი ქვეყნების დემოკრატიის მაღალი მაჩვენებელი ზრდის პარტიების არსებობის ალბათობას. თუმცა, ისლამის მიმდევრების მაღალი პროცენტულობა, საფრანგეთის ყოფილი კოლონიები, შედარებით მაღალი მშპ ერთ სულ მოსახლეზე და ცივი ომის პერიოდი ამცირებს პარტიების შექმნის ალბათობას. პირველი საფეხურის საკანონმდებლო ორგანოების განტოლების შედეგები სარკისებურად ასახავს პარტიების განტოლების შედეგებს. გარდა იმისა, რომ ზრდას არ აქვს გავლენა საკანონმდებლო ნაწილზე, განვითარების დონე დადებით კავშირშია საკანონმდებლო ორგანოსთან და ესპანურ კოლონიებს უარყოფითი ეფექტი აქვთ, მაშინ როცა ფრანგულებს პირიქით, დადებითი.
მაკონტროლებელი ცვლადები(X1) მიღებულ განტოლებაში შეიცავს: მშპ-ს ერთ სულ მოსახლეზე, ზრდის მაჩვენებელს, ცივ ომს, მეზობელ დემოკრატიებს და აუხსნელ ცვლადს სამხედრო რეჟიმებისთვის.[57] ჩვენ შეგვყავს ცივი ომი, რადგან ავტორიტარულ რეჟიმებზე ზეწოლა დემოკრატიული არჩევნების ჩატარებაზე და საკანონმდებლო ორგანოების განვითარებაზე გაძლიერდა ცივი ომის შემდგომი პერიოდის სამყაროში, როგორც ასევე დემოკრატიაზე გადასვლის მოთხოვნა. ამასთანავე, ზესახელმწიფოები უფრო შემწყნარებელნი იყვნენ ავტორიტარული რეჟიმების მიმართ ცივი ომის განმავლობაში. ეკონომიკური ზრდის მაჩვენებელი განვითარებად ქვეყნებში გაცილებით დაბალი იყო ცივი ომის შემდგომ პერიოდში, ვიდრე 60-იან და 70-იან წლებში, შესაბამისად, რეჟიმის დამხობის ალბათობა ცივი ომის შემდგომ პერიოდში უფრო მაღალია. ამრიგად, ჩვენ არ გვსურს, რომ ინსტიტუციური ცვლადები უბრალოდ მივანდოთ საერთაშორისო გარემოს ცვლილებებს. განვითარების დონის მაჩვენებელი პასუხისმგებელია იმაზე, რომ მდიდარ ქვეყნებში დემოკრატიული ცვლილების ალბათობა უფრო მაღალია ვიდრე საკანონმდებლო ორგანოების შექმნის. მეზობელი დემოკრატიები პასუხისმგებელია მახლობელ ქვეყნებში დემოკრატიული ინსტიტუტების გადამდებ ეფექტზე.[58] აღნიშნული იზომება ქვეყნების წილით, რომელთა დედაქალაქებიც სამიზნე დემოკრატიული ქვეყნებისგან 2000 კილომეტრის ფარგლებშია დაშორებული. ჩვენ ასევე ვაკონტროლებთ სამხედრო რეჟიმებს, რადგან ასეთ წყობილებებში ინსტიტუციების არსებობა უფრო ნაკლებსავარაუდოა, ვიდრე წამყვანი პარტიის რეჟიმებში და წინარე კვლევები აჩვენებს, რომ სამხედრო წყობილება ყველაზე არასტაბილურია რეჟიმთა შორის.[59]
ცხრილი 3 ავტორიტარული ინსტიტურები და დემოკრატიული, დიქტატორული ცვლილებები
| მოდელი | (1) | ყველა რეჟიმი
(2) |
(3) | (4) | არა – პიროვნებაზე დაფუძნებული
(5) |
(6) | პიროვნებაზე დაფუძნებული | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (7) | (8) | (9) | |||||||
| დემოკრატიული ცვლილება
პარტიები |
0.559** | 0.530** | 0.688** | 0.682** | 0.170 | 0.115 | |||
| (0.13) | (0.13) | (0.18) | (0.18) | (0.21) | (0.20) | ||||
| საკანონმდებლო ორგანო | -0.201 | -0.078 | -0.088 | -0.013 | -0.395 | -0.347 | |||
| (0.11) | (0.12) | (0.10) | (0.11) | (0.37) | (0.37) | ||||
| ზრდა | -3.641** | -2.682** | -3.535** | -4.495** | -3.433** | -4.467** | -1.554 | -1.075 | -1.372 |
| (0.96) | (0.87) | (0.97) | (1.09) | (1.01) | (1.08) | (2.01) | (1.88) | (2.06) | |
| სამხედრო | 1.192** | 0.959** | 1.105** | 1.205** | 1.124** | 1.190** | |||
| (0.15) | (0.20) | (0.21) | (0.18) | (0.22) | (0.22) | ||||
| ln(GDPpc) | 0.004 | -0.042 | -0.008 | 0.004 | -0.008 | 0.002 | 0.069 | 0.117 | 0.109 |
| (0.08) | (0.08) | (0.09) | (0.10) | (0.10) | (0.10) | (0.17) | (0.18) | (0.17) | |
| მეზობელი ქვეყნების პოლიტიკა | 0.071 | 0.794** | 0.225 | -0.062 | 0.582* | -0.040 | 0.209 | 1.160 | 1.028 |
| (0.16) | (0.26) | (0.30) | (0.23) | (0.25) | (0.29) | (0.22) | (0.86) | (0.87) | |
| ცივი ომი | -0.058 | -0.385** | -0.083 | -0.052 | -0.373* | -0.058 | -0.339 | -0.349 | -0.263 |
| (0.15) | (0.12) | (0.15) | (0.18) | (0.15) | (0.17) | (0.32) | (0.26) | (0.31) | |
| ლოგარითმული ალბათობა | -287.6 | -297.3 | -287.3 | -216.6 | -226.9 | -216.6 | -69.1 | -68.619 | -68.432 |
| დაკვირვებები | 3768 | 3768 | 3768 | 2808 | 2808 | 2808 | 960 | 960 | 960 |
| სწორად აღნიშვნის პროცენტული მაჩვენებელი | 98.1 | 98.1 | 98.1 | 98.0 | 98.0 | 98.0 | 98.4 | 98.4 | 98.4 |
| დიქტატორული ცვლილება
პარტიები |
0.066 | 0.056 | -0.015 | 0.004 | 0.085 | 0.080 | |||
| (0.11) | (0.11) | (0.18) | (0.17) | (0.12) | (0.12) | ||||
| საკანონმდებლო ორგანო | -0.199* | -0.197* | -0.164 | -0.164 | -0.069 | -0.052 | |||
| (0.09) | (0.09) | (0.10) | (0.10) | (0.21) | (0.21) | ||||
| ზრდა | -0.311 | -0.191 | -0.254 | -0.768 | -0.651 | -0.654 | 0.796 | 0.948 | 0.781 |
| (0.95) | (0.92) | (0.93) | (1.41) | (1.38) | (1.38) | (1.31) | (1.28) | (1.30) | |
| სამხედრო | 0.306* | 0.095 | 0.095 | 0.510** | 0.327 | 0.326 | |||
| (0.16) | (0.18) | (0.18) | (0.18) | (0.20) | (0.21) | ||||
| ln(GDPpc) | -0.262** | -0.299** | -0.296** | -0.298** | -0.327** | -0.327** | -0.135 | -0.114 | -0.127 |
| (0.07) | (0.07) | (0.07) | (0.08) | (0.09) | (0.09) | (0.13) | (0.13) | (0.13) | |
| მეზობელი ქვეყნების პოლიტიკა | -0.125 | 0.264 | 0.214 | 0.105 | 0.338 | 0.334 | -0.425y | -0.218 | -0.299 |
| (0.19) | (0.24) | (0.25) | (0.25) | (0.27) | (0.30) | (0.24) | (0.60) | (0.62) | |
| ცივი ომი | 0.061 | 0.017 | 0.054 | -0.071 | -0.090 | -0.088 | 0.233 | 0.173 | 0.247 |
| (0.15) | (0.12) | (0.14) | (0.20) | (0.15) | (0.19) | (0.24) | (0.23) | (0.26) | |
| ლოგარითმული ალბათობა | -416.059 | -413.848 | -413.712 | -243.615 | -242.082 | -242.082 | -161.637 | -161.775 | -161.603 |
| დაკვირვებები | 3768 | 3768 | 3768 | 2808 | 2808 | 2808 | 960 | 960 | 960 |
| სწორად აღნიშვნის პროცენტული მაჩვენებელი | 97.6 | 97.6 | 97.6 | 98.2 | 98.2 | 98.2 | 95.8 | 95.8 | 95.8 |
შენიშვნები: გამოყენებულია პრობიტის მოდელი, რომელიც ასწორებდა დროის ტენდენციებსა და რეჟიმის დონის კორელაციას, თუმცა ზოგიერთი დეტალი (დროის პოლინომური კოეფიციენტები) არ არის ნაჩვენები. სტანდარტული შეცდომები დაჯგუფებულია რეჟიმის მიხედვით. **p,0.01, *p,0.05, yp,0.10.
შედეგები
მესამე ცხრილის პირველი სამი სვეტი წარმოგვიდგენს ყველა სახის წყობილების ანალიზს. პირველი მოდელი მოიცავს პარტიებს, მეორე საკანონმდებლო ორგანოებს, ხოლო მესამე – ორივეს. პარტიების კოეფიციენტი დადებითია და სტატისტიკურად მნიშვნელოვანია დემოკრატიული, ხოლო უმნიშვნელოა დიქტატორული ცვლილებისას. საკანონმდებლო ორგანოების კოეფიციენტი უარყოფითია ორივე ტიპის რეჟიმის დამხობის შემთხვევაში, მაგრამ სტატისტიკურად მნიშვნელოვანია მხოლოდ დიქტატორული ცვლილებისას.ამ მონაცემებზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ პარტიული სისტემის არსებობა ზრდის დემოკრატიული გარდაქმნის ალბათობას, თუმცა არ მოქმედებს ავტორიტარული რეჟიმის შეცვლაზე. ამასთან, საკანონმდებლო ორგანოები ამცირებენ დიქტატურისკენ სვლის რისკს, მაგრამ დემოკრატიის განმტკიცებაზე მათი გავლენა უმნიშვნელოა.[60]
შემდეგ ჩვენ ერთმანეთისგან განვასხვავებთ პიროვნებაზე დაფუძნებულ და არა-პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებს. 4-6 სვეტებში მოცემული შედეგები არა-პიროვნებაზე დაფუძნებული რეჟიმებისთვის სარკისებურად ასახავს 1-3 სვეტების შედეგებს, თუმცა, ოდნავ უფრო გაძლიერებულად: პარტიები ზრდიან დემოკრატიული გარდაქმნის შესაძლებლობებს, საკანონმდებლო ორგანოები კი ამცირებენ ავტორიტარული რეჟიმის მიერ ძალაუფლების ხელში ჩაგდების შანსებს, თუმცა, ეს უკანასკნელი ეფექტი სტატისტიკურად უმნიშვნელოა. ბოლო სამ სვეტში მოცემული შედეგები საკმაოდ განსხვავებულია. პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში პარტიებს მცირე გავლენა აქვთ წყობილების ცვლილებაზე, ამასთანავე, საკანონმდებლო ორგანოები უკავშირდება დემოკრატიის დამყარების უფრო დაბალ შანსებს.
ცხრილი 4 წამოგვიდგენს გარდამავალი პროცესის ალბათობებს სამი სხვადასხვა რეჟიმის პირობებში, რომლებიც განსხვავებული ინსტიტუციური სისტემით იმართებიან.[61] პირველი აღსანიშნავი მიგნება არის ის, რომ პარტიები ზრდიან დემოკრატიული გარდაქმნის ალბათობას პარტიულ და სამხედრო რეჟიმებში, თუმცა მცირე გავლენა აქვთ პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებაში. პარტიულ რეჟიმებში, როემლშიც დემოკრატიული ცვლილების დაბალი ალბატობაა, ერთი პარტიის დამატება 0.1-დან 0.5-მდე ზრდის შანსებს, ხოლო რამდენიმე პარტიის დამატება – 2.3 პროცენტამდე. სამხედრო წყობილებებში კიდევ უფრო მძლავრი ეფექტი შეიმჩნევა. ერთი პარტია 1-დან 4 პროცენტამდე ზრდის დემოკრატიული გარდაქმნის შანსებს, ხოლო მრავალი პარტიის არსებობა – 12 პროცენტამდე. ეს კანონზომიერება თანხვედრაშია პირველ ჰიპოთეზასთან, პარტიების გავლენა ყველაზე დიდია მრავალი პარტიის არსებობისას. მრავალპარტიულობის ამგვარი როლი შეიძლება აიხსნას იმ გარემოებით, რომ მოქმედმა პარტიებმა უნდა გააფართოვონ და გააღრმავონ კავშირი ავტორიტარული მმართველობის პერიოდში, რასაც შედეგად მოაქვს ავტორიტარული ელიტის მიერ ძალაუფლების შენარჩუნება ახალ დემოკრატიაში.
მეორე მხრივ, ჩვენ მოველოდით, რომ საკანონმდებლო ორგანოები შეამცირებდა დემოკრატიული ცვლილების შანსებს, მაგრამ ეს მოლოდინი მართლდება მხოლოდ პიროვნებაზე დაფუძნებული რეჟიმების შემთხვევაში. საკანონმდებლო ორგანოების არმქონე დომინანტური პარტიების რეჟიმების სიმცირის გამო (იხილეთ ცხრილი 2), ჩვენ არ შეგვიძლია მივიჩნიოთ, რომ საკანონმდებლო ორგანოებს რაიმე არსებითი გავლენა აქვთ დემოკრატიული გარდაქმნის შესაძლებლობებზე. ამრიგად, ერთადერთი რეჟიმი, რომლის დემოკრატიულ გარდაქმნასაც საკანონმდებლო ორგანოები აფერხებენ, პიროვნებაზე დაფუძნებული წყოიბილებაა.
მესამე რიგში, არა- პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმში პარტიები ამცირებენ ავტორიტარული წყობილების დამყარების შანსებს, პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმში კი – ზრდიან. ეს უკანასკნელი მიგნება თავსებადია მესამე ჰიპოთეზასთან. მიუხედავად ამისა, პარტიების უარყოფითი (პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში) და დადებითი (არა-პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში) ეფექტები ავტოკრატიულ ცვლილებებზე შედარებით მცირეა. საბოლოოდ, საკანონმდებლო ორგანოები ნებისმიერ წყობილებაში ამცირებენ ავტორიტარული გარდაქმნის ალბათობას, მაგრამ ეს მიგნება ყველაზე კარგად სამხედრო და დომინანტური პარტიის რეჟიმებს მიესადაგება. ეს ეფექტი საკმაოდ დიდია (50 პროცენტით ამცირებს შანსს თავდაპირველ მონაცემთან შედარებით), მაგრამ ემყარება რამდენიმე ძალიან არასტაბილურ პარტიულ რეჟიმებს, რომელთაც არ ჰქონდათ საკმარისად გამართული სისტემა საკანონმდებლო ორგანოს ჩამოსაყალიბებლად. სამხედრო რეჟიმებში საკანონმდებლო ორგანოები დიქტატორული ცვლილების შანსებს 1.5-ჯერ ამცირებენ.
რომ შევაჯამოთ, პარტიები დემოკრატიული გარდაქმნის ალბათობებს ზრდიან სამხედრო და დომინანტური პარტიის რეჟიმებში, ამასთანავე პიროვნებაზე დაფუძნებულ დიქტატურაში შესაძლოა გაზარდონ ავტორიტარული ცვლილების შანსები. აღნიშნული, ერთი მხრივ, გულისხმობს, რომ პარტიები რეჟიმის გარდაქმნას უფრო მოსალოდნელს ხდიან და ეს სხვადასხვა მიმართულებით ხდება. მეორე მხრივ, საკანონმდებლო ორგანოები ნებისმიერ ტიპის რეჟიმში ამცირებენ ავტორიტარული წყობილების ჩამოყალიბების ალბათობას, რაც სავარაუდოდ აღნიშნული ორგანოებისბუნებიდან გამომდინარეობს (აკონტროლებენ ხელისფულების მოწინააღმდეგეებს).[62] პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებაში საკანონმდებლო ორგანოები ამცირებენ დემოკრატიული გარდაქმნის ალბათობას. საბოლოოდ, არსებობს არაერთი სამხილი იმის დასამტკიცებლად, რომ პარტიები ასუსტებენ ავტორიტარულ რეჟიმებს, ხოლო საკანონმდებლო ორგანოები ეხმარებიან მათ.
კიდევ რამდენიმე მიგნება არის ჩვენი აღნიშვნის ღირსი. პირველ რიგში, წინარე გამოკვლევებმა აჩვენა, რომ სამხედრო რეჟიმებს დემოკრატიის დამყარების ყველაზე მაღალი შანსი აქვთ.[63] მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს სამხედრო რეჟიმების ავტორიტარული წყობილებით შეცვლის მაგალითები, რაც უფრო ბუნებრივია ასეთი სისტემისთვის, მათი არასტაბილურობა ყველაზე ნათლად შეიმჩნევა დემოკრატიული რეჟიმის განტოლებებში. მეორე რიგში, ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ს მაღალი მაჩვენებელი ამცირებს დიქტატორული ცვლილების შანსებს. თუ ამ ცვლილებათა უმრავლესობა არის გადატრიალებები, მაშინ ეს მიგნებები თავსებადია ლონდრეგანისა და პულის შედეგებთან.[64] მიუხედავად ამისა, აღნიშნული შედეგი მტკიცეა მხოლოდ არა-პიოვნებაზე დაფუძნებული რეჟიმებისთვის, ვგულისხმობთ, რომ გადატრიალება შესაძლებელია იყოს მხოლოდ პარტიული ან სამხედრო წყობისთვის დამახასიათებელი. საბოლოოდ, მოკლევადიანი ეკონომიკური ზრდა ის ფაქტორია, რომელიც ამყარებს ავტორიტარულ რეჟიმებს, მაგრამ ეს ეფექტი ყველაზე ძლიერად შეიმჩნევა დემოკრატიის განტოლებებში. აღნიშნული მიგნება შესაძლოა გამოძახილი იყოს იმ მოსაზრების, რომ ეკონომიკური კრიზისი დაკავშირებულია დემოკრატიულ გარდაქმნასთან.[65]
სიმტკიცე
ჩვენ ჩავატარეთ რამდენიმე გამოცდა კვლევის სიმტკიცის შესამოწმებლად, შედეგები ხელმისაწვდომია ონლაინ დანართში. პირველ რიგში, ჩვენ შევიყვანეთ მეორე საფეხურის განტოლების შემთხვევითი ეფექტები, რომ გაგვეგო ერთეულებს შორის არსებული განსხვავებები (A2). მეორე რიგში, იმისათვის რომ მონარქიული წყობის ტიპებს გავლენა არ ჰქონოდა ჩვენს შედეგებზე, შევამოწმეთ მოდელები, რომლებიც ითვალისწინებდა მონარქიის დამხმარე (ბინარულ) ცვლადს და ასევე მოდელები, რომელთა ანალიზშიც მონარქია საერთოდ არ იყო გათვალისწინებული (A3 და A4). მესამე რიგში, ჩვენ გავითვალისწინეთ ნავთობის გადასახადი ყველა განტოლებაში, რამაც საშუალება მოგვცა შეგვეკვეცა საკვლევი პერიოდი, რადგანაც გამოვრიცხეთ 1960 წლამდე არსებული მონაცემები. მეოთხე რიგში, ჩვენ მიერ გამოკვლეულ მოდელებში გამოვრიცხეთ ეკონომიკური ზრდის ფაქტორი, რადგან, შესაძლოა, ის არ იყოს გარეგანი და პოლიტიკური არასტაბილურობა მოქმედებდეს მის დონეზე (A6). მეხუთე რიგში, შევამოწმეთ მოდელები, რომლებშიც გამოვიყენეთ ორი წლის წინანდელი პარტიების რაოდენობა მიმდინარე რაოდენობის ნაცვლად. ეს გავაკეთთ იმის შესამოწმებლად, შეიძლება თუ არა მრავალპარტიულობა რეალურად გამოწვეული იყოს დემოკრატიული ცვლილებით და არა – პირიქით. მე-3 ცხრილში წარმოდგენილი შედეგები რჩება მდგრადი ყველა სხვა მოდელის გამოყენების პირობებში. საბოლოოდ, სამხედრო რეჟიმებისთვის ჩვენ შევამოწმეთ მოდელები მაკონტროლებელი ცვლადების გარეშე. სამხედრო რეჟიმების კონტროლის გარეშე შედეგები არა-პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებებში აჩვენებს, რომ პარტიები ზრდიან დემოკრატიული გარდაქმნის შანსებს, ხოლო საკანონმდებლო ორგანოები – ამცირებენ. ეს მიგნებები თავსებადია მეორე და მეოთხე ჰიპოთეზებთან. სამხედრო რეჟიმებში ნაკლებსავარაუდოა საკანონმდებლო ორგანოების არსებობა, ვიდრე პარტიულ რეჟიმებში და უფრო მაღალალბათურია დემოკრატიული ცვლილება, სავარაუდოდ, იმ მიზეზების გამო, რომლებიც არ უკავშირდება პოლიტიკურ ინსტიტუციებს. ამრიგად, ჩვენ აღნიშნული ცვლადი მიგვაჩნია მნიშვნელოვან მაკონტროლებელ საშუალებად.[66] შესაბამისად, კონტროლი სამხედრო წყობისთვის არ ცვლის შედეგებს პარტიებისთვის, მაგრამ ცვლის საკანონმდებლო ორგანოებისთვის ისე, რომ ეწინაარმდეგება მეორე ჰიპოთეზას.
ჩვენ ჩავატარეთ კიდევ სამი ემპირიული კვლევა, რათა უკეთესად შეგვესწავლა პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების გავლენა დემოკრატიულ ცვლილებაზე. პირველ რიგში, ჩვენ შევისწავლეთ პარტიებსა და დემოკრატიულ გარდაქმნას შორის ემპირიული ურთიერთკავშირი ერთი და ერთზე მეტი პარტიის გავლენების ცალ-ცალკე შეფასებით (A9). განტოლება (5)-ის გამოყენებით განსხვავებული ინსტრუმენტები შევქმენით ერთი და მრავალი პარტიის შემთხვევებისთვის.[67] დავადგინეთ, რომ ერთი პარტიის არსებობაც კი ზრდის დემოკრატიული ცვლილების შანსს, თუმცა მრავალი პარტიის გავლენა ბევრად ძლიერია, რასაც მე-4 ცხრილში მოცემული ალბათობები გვიჩვენებს. მაგალითად, მე-3 ცხრილში პირველ და მესამე სვეტებში აღწერილ მოდელებში, ერთპარტიული შემთხვევის კოეფიციენტებია 0.32 და 0.50 ( თუმცა სტატისტიკური მნიშვნელოვნება არცერთს აქვს ),[68] მაშინ როცა ერთზე მეტი პარტიის შემთხვევაში გვაქვს 0.77 და 0.86 (ორივე სტატისტიკურად მნიშვნელოვანია 0.01 დონეზე). ამ შედეგის ერთ-ერთო ახსნა ის არის, რომ მმართველ პარტიებს უფრო ძლიერი მხარდაჭერა სჭირდებათ, როდესაც გარკვეული პოლიტიკური კონკურენცია არსებობს. თუ პარტიების შესახებ მთავარი იდეა სწორია, მაშინ უფრო ძლიერი ქსელები უფრო მეტად დაიცავენ ელიტების ინტერესებს ქვეყნის დემოკრატიულ სახელმწიფოდ გადაქცევის შემდეგ.
ცხრილი 4 წყობილების ცვლილების ნავარაუდები ალბათობები
სამხედრო პარტიაზე დაფუძნებული პიროვნებაზე დაფუძნებული
| საკ.ორგანოები
|
პარტიები | P(დემ) | P(დიქტ) | P(დემ) P(დიქტ) | P(დემ) P(დიქტ) | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 0 | 0.9% | 4.2% | 0.1% | 4.1% | 4.4% | 3.0% | |
| 0 | 1 | 3.8% | 3.7% | 0.6% | 3.7% | 4.4% | 3.1% | |
| 0 | 2 | 11.5% | 3.6% | 2.5% | 3.7% | 5.0% | 3.6% | |
| 1 | 0 | 0.9% | 2.5% | 0.1% | 2.1% | 0.8% | 2.4% | |
| 1 | 1 | 3.9% | 2.2% | 0.5% | 1.9% | 0.8% | 2.6% | |
| 1 | 2 | 11.8% | 2.1% | 2.3% | 1.9% | 1.1% | 3.2% | |
შენიშვნები: ცვლილების ალბათობები მე-6 და მე-9 სვეტებიდან (ცხრილი 3). ნულოვანი პარტიები მოიაზრება, როგორც მედიანური პარტიები, რომლებიც პირველი ეტაპის მიხედვით დალაგებული პრობიტის პირველ ზღვრულ წერტილზე დაბლა არიან. (პარტიები (0, 1, 2). ორი პარტია მოიაზრება, როგორც მედიანური პარტიები, რომლებიც პირველი ეტაპის მიხედვით დალაგებულ პრობიტში მეორე გამყოფ წერტილს სცილდებიან (პარტიები
(0, 1, 2). (უხეში თარგმანი)
მეორე რიგში, ჩვენ გამოვიკვლიეთ დამოკიდებულება პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების ცვლადებს შორის, რათა გაგვეგო დემოკრატიულ ცვლილებაზე პარტიების გავლენა მხოლოდ იმ რეჟიმებში ხომ არ არსებობს, სადაც საკანონმდებლო ორგანოცაა წარმოდგენილი (A10). ამის გასაკეთებლად ჩვენ გამოვითვალეთ მე-5 და მე-6 განტოლებებიდან შედგენილი ინსტრუმენტების მაკავშირებელი წევრი. აღნიშნული მოდელები იგივეა, რაც მე-3 ცხრილში მოცემულ მე-6 და მე-9 სვეტებში, მაგრამ იმ დამატებით, რომ ითვალისწინებს კავშირს პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოს ცვლადებს შორის. პიროვნებაზე დაფუძნებული რეჟიმის შემთხვევაში ეს წევრი 0-თან ახლოსაა. არა-პიროვნებაზე დაფუძნებული წყობის შემთხვევებში პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოს კოეფიციენტები დადებითია და სტატისტიკურად მნიშვნელოვანი. საკანონმდებლო ორგანოს არარსებობისას პარტიების კოეფიციენტია 0.65, ხოლო არსებობისას – 0.85. ეს მიგნება თანხვედრაშია მეოთხე ჰიპოთეზასთან, თუმცა საკანონმდებლო ორგანოს არსებობა ზრდის პარტიების გავლენას დემოკრატიულ გარდაქმნაზე.
ბოლოს, ჩვენ შევამოწმეთ მოდელები, რომლებიც საშუალებას იძლევა დავაკვირდეთ ინსტიტუტების გავლენას რეჟიმის ტიპის ცვალებადობის მიხედვით არა-პიროვნებაზე დაფუძნებულ მოდელებში. აღნიშნული განვახორციელეთ სამხედრო და პარტიულ ცვლადებს შორის, ან სამხედრო და საკანონმდებლო ცვლადებს შორის ურთიერთობის შესწავლით (A11).[69] დავადგინეთ, რომ პარტიების არსებობა ზრდის დემოკრატიული ცვლილების შესაძლებლობას სამხედრო და პარტიულ რეჟმებში, თუმცა პარტიულ წყობაში წვლილი ბევრად დიდია. ამ უკანასკნელ რეჟიმებში პარტიის ზღვრული ეფექტის კოეფიციენტია 0.98 და სტატისტიკურად 0-ისგან განსხვავებული 0.01 დონეზე. კოეფიციენტი შემდეგი განტოლებისთვის – – ასახავს ზღვრულ ეფექტს სამხედრო რეჟიმისთვის და არის 0.38, რომელიც სტატისტიკურად ნულისგან განსხვავებულია 0.10 დონეზე.[70] ეს მიუთითებს იმაზე, რომ პარტიების გავლენა ორივე წყობილებაში შეიმჩნევა, თუმცა პარტიულ რეჟიმში უფრო მძლავრია. აღნიშნულის ახსნის ერთ-ერთი გზა არის ის, რომ პარტიებს არასამხედრო წყობაში უფრო დიდი და ღრმა კავშირები აქვთ, ვიდრე სამხედრო სისტემებში.
ავტორიტარი მმართველების ბედი წყობილების შეცვლის შემდგომ
ამ ნაწილში ჩვენ განვიხილავთ, თუ როგორ მოქმედებს ავტორიტარული პარტიები და საკანონმდებლო ორგანოები დიქტატორების შემდგომ ბედზე. თუ ზემოთ აღწერილი თეორია სწორია, მაშინ სამხედრო და დომინანტური პარტიული რეჟიმების პარტიებმა ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ თავად უნდა დაიცვან დიქტატორების კეთილდღეობა. მაშინ როდესაც ამ ინსტიტუტებს მცირე გავლენა უნდა ჰქონდეთ პიროვნებაზე დაფუძნებული წყობილების დიქტატორების კეთილდღეობაზე. ჩვენ ვიყენებთ მონაცემთა ერთობლიობას, რომელიც აღნიშნავს, როგორც მმართველის ხელისუფლებიდან წასვლის წელს, ასევე მის შემდგომ ბედს.[71] მონაცემები თითქმის იდენტურია ფართოდ გამოყენებულ Archigos-ის მონაცემების, თუმცა, ჩვენს კვლევაში დაკვირვების ერთეული არის ქვეყანა (წლიურად), ამიტომ თითოეულ წელს თითო ქვეყანაზე მხოლოდ ერთი ლიდერია დაფიქსირებული.[72] ბედისწერის ცვლადმა შესაძლოა მიიღოს ოთხი მნიშვნელობა: (1) მმართველი დაუსჯელად რჩება ქვეყანაში; (2) არის ემიგრაციაში ან ცხოვრობს საზღვარგარეთ; (3) დაკავებულია, ციხეშია ან სასამართლო პროცესი მიმდინარეობს; (4) მოკლეს.
აღნიშნულ მონაცემებს ორი გზით ვაანალიზებთ. პირველი, ჩვენ განვიხილავთ მხოლოდ ავტორიტარულ ლიდერებს, რომლებმაც ხელისუფლება დატოვეს; ამრიგად, ლიდერის წასვლასთან დაკავშირებით ერთი დაკვირვება გვაქვს. მრავალკატეგორიული ლოგარითმული მოდელის გამოყენებით და განვითარების დონის, ეკონომიკური ზრდისა და სამოქალაქო ომის კონტროლით, ჩვენ ვაფასებთ, თუ როგორ მოქმედებს პარტიები და საკანონმდებლო ორგანოები ცუდი შედეგების (გადასახლება, დაპატიმრება, სიკვდილი) ალბათობაზე ქვეყანაში დაუსჯელად დარჩენის კატეგორიასთან შედარებით. სამოქალაქო ომებმა შესაძლოა გაზარდოს ლიდერის მკვლელობის ალბათობა; ასევე, თუ მმართველის ხელისუფლებიდან წასვლის დროს სახეზეა ეკონომიკური ზრდა, იზრდება ალბათობა, რომ ის საკუთარ მომავალზე მოლაპარაკებას, შეთანხმების მიღწევას შეძლებს.[73] მეორეც, ჩვენ ვიკვლევთ რეჟიმის დასრულების (თანამდებობიდან წასვლის) მონაცემებს გადარჩენის ანალიზის მეთოდის გამოყენებით. დროზე დამოკიდებულების, ეკონომიკური ზრდის, ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ს, სამოქალაქო ომისა და სამხედრო რეჟიმების კონტროლის საფუძველზე, ჩვენ ვაფასებთ, თუ როგორ მოქმედებს პარტიები და საკანონმდებლო ორგანოები მმართველის წარუმატებლობის სხვადასხვა ტიპზე, სადაც მისი წარუმატებლობის ტიპები განისაზღვრება იმით, თუ რა ბედი ეწევა მას ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ. (1-დან 4-მდე შკალა). თითოეული მონაცემი ლიდერის მმართველობის ერთ წელს წარმოადგენს და მოდელი ადარებს თანამდებობიდან წასულ ლიდერებს მათ, ვინც ჯერ კიდევ ხელისუფლებაში არიან.
ცხრილი 5-ის პირველ სვეტში მოცემული შედეგები მიუთითებს, რომ თუ დიქტატორი ძლიერი პარტიით (და არა მარტო) მართავდა ქვეყანას, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ის დაისაჯოს ან გადაასახლონ ძალაუფლების დაკარგვის შემდეგ. ეს შედეგი შეესაბამება ლოგიკას, რომელიც ვარაუდობს, რომ პარტიები იცავენ ავტორიტარული მმართველების ინტერესებს მათი ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგაც. თუმცა, ასეთ წყობილებაში საკანონმდებლო ორგანოებს მცირე გავლენა აქვთ დიქტატორთა ბედზე. მეორე სვეტში მოცემული შედეგები მიუთითებს, რომ პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში არც პარტიები და არც საკანონმდებლო ორგანოები არ ამცირებენ რისკებს მმართველისთვის. მოკლედ, აღნიშნული მოდელები მიუთითებს, რომ მხოლოდ არა პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში არსებული პარტიები იცავენ დიქტატორებს განსაკუთრებით უსიამოვნო შედეგებისგან.
ცხრილი 5 ავტორიტარული პარტიებისა და ლიდერების ბედი წყობილების ცვლილების შემდეგ
დაუსჯელობა (ხელისფულების დატოვების შემდეგ, მოდელები 1-2) ხელისუფლებაში ყოფნისას (ხანგრძლივობის მოდელები, 3-4)
| საბაზისო შედეგები | არა-პიროვნებაზე დაფ. პიროვნებაზე დაფ. | არა-პიროვნებაზე დაფ. პიროვნებაზე დაფ. | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| დაუსჯელობა, ქვეყანაში დარჩენა | |||||||||
| პარტიები | 0.701** | 0.179 | |||||||
| (0.18) | (0.33) | ||||||||
| საკანონმდებლო ორგანოები | 0.053 | 0.209 | |||||||
| (0.09) | (0.17) | ||||||||
| სამოქალაქო ომი | -0.202 | -0.274 | |||||||
| (0.38) | (0.81) | ||||||||
| ln(GDPpc) | 0.248* | -0.154 | |||||||
| (0.12) | (0.41) | ||||||||
| ზრდა | -1.097 | -0.808 | |||||||
| (1.94) | (4.68) | ||||||||
| სამხედრო
ქვეყნის დატოვება |
1.350** (0.28) | ||||||||
| პარტიები | 0.307 | 0.324 | 1.128** | 0.185 | |||||
| (0.34) | (0.43) | (0.30) | (0.28) | ||||||
| საკანონმდებლო ორგანო | -0.134 | 0.083 | -0.350* | 0.042 | |||||
| (0.14) | (0.25) | (0.17) | (0.18) | ||||||
| სამოქალაქო ომი | 0.198 | 1.294 | -0.000 | 1.791** | |||||
| (0.66) | (0.90) | (0.55) | (0.52) | ||||||
| ln(GDPpc) | -0.559* | -0.277 | -0.274 | 0.061 | |||||
| (0.24) | (0.53) | (0.18) | (0.35) | ||||||
| ზრდა | 3.336 | 9.202 | 1.290 | 6.316 | |||||
| (4.24) | (7.80) | (2.96) | (4.37) | ||||||
| სამხედრო
დაპატიმრებული |
0.319 (0.44) | ||||||||
| პარტიები | -1.060** | -0.791 | -0.271 | -1.105y | |||||
| (0.39) | (0.62) | (0.33) | (0.59) | ||||||
| საკანონმდებლო ორგანო | -0.138 | 0.164 | -0.154 | 0.143 | |||||
| (0.15) | (0.32) | (0.19) | (0.28) | ||||||
| სამოქალაქო ომი | 0.469 | 1.225 | 0.448 | 1.630* | |||||
| (0.70) | (1.01) | (0.58) | (0.71) | ||||||
| ln(GDPpc) | 0.228 | 20.740 | 0.286 | -0.663 | |||||
| (0.28) | (0.74) | (0.24) | (0.57) | ||||||
| ზრდა | -5.323 | 0.459 | -2.403 | 3.218 | |||||
| (5.09) | (8.99) | (3.40) | (5.74) | ||||||
| სამხედრო
მოკლული |
0.849 (0.52) | ||||||||
| პარტიები | -3.041** | 0.428 | -2.018* | 0.437 | |||||
| (0.85) | (0.54) | (0.80) | (0.41) | ||||||
| საკანონმდებლო ორგანო | -0.278 | -0.196 | -0.450 | 0.206 | |||||
| (0.27) | (0.32) | (0.41) | (0.25) | ||||||
| სამოქალაქო ომი | 1.552 | 0.609 | 1.241 | 0.285 | |||||
| (0.97) | (1.08) | (0.77) | (0.82) | ||||||
| ln(GDPpc) | 0.467 | -1.070 | 0.222 | -1.428* | |||||
| (0.48) | (0.71) | (0.38) | (0.60) | ||||||
| ზრდა | -6.862 | -1.751 | -4.040 | -4.297 | |||||
| (6.97) | (9.37) | (4.75) | (5.58) | ||||||
| სამხედრო | 1.224 (0.83) | ||||||||
| ლოგარითმული ალბათობა | -219.4 | -82.2 | -892.5 | -295.6 | |||||
| რაოდენობა | 218 | 67 | 2237 | 867 | |||||
Notes: დამოკიდებული ცვლადი გახლავთ დიქტატორის ბედი რეჟიმის ცვლილების შემდეგ, აღნიშნული მოცემულია პირველ ორ სვეტში. მრავალწევრიანი ლოგარითმული შეფასება; ხანგრძლივობის პოლინომები, გათვალისწინებულია, მაგრამ არ არის მითითებული ბოლო ორ სვეტში. მე-3 სვეტში რეჟიმის ტიპია სამხედრო (არ არის მითითებული). მონარქია არ არის გათვალისწინებული ანალიზში. შესწავლილი წლები: 1946–2002. **p<0.01, *p<0.05, p<0.10.
პირველი ორი მოდელი მხოლოდ იმ დიქტატორებს იკვლევს, რომლებმაც ძალაუფლება დატოვეს, რამაც შესაძლოა შედეგები მიკერძოებული გახადოს, რადგან ეს მოდელები გამორიცხავს იმ დიქტატორებს, რომლებიც ხელისუფლებაში რჩებიან ან თანამდებობაზე ყოფნისას გარდაიცვალნენ. ამგვარად, ბოლო ორ სვეტში კვლევა მსგავსი მეთოდით მიმდინარეობს. უფრო კონკრეტულად, შევისწავლით თუ რამდენ ხანს ძლებენ რეჟიმები სხვადასხვა სახის ჩავარდნებამდე, მხედველობაში ვიღებთ დროის ეფექტსაც, თუმცა, შედეგებში ეს ნაწილი შედეგებში დეტალურად არ არის წარმოდგენილი.[74] აღნიშნული შედეგები მიუთითებს, რომ პარტიები ზრდიან ხელისუფლებიდან წასვლის, ქვეყანაში დაუსჯელად დარჩენისა და გადასახლების ალბათობებს, მაგრამ ამცირებენ მკვლელობის ალბათობას. საკანონმდებლო ორგანოებს ზოგადად არანაირი გავლენა არ აქვთ წასვლის სხვადასხვა ტიპზე, გარდა ერთი შემთხვევისა, როდესაც ისინი ოდნავ ამცირებენ გადასახლების ალბათობას. ეს დასკვნები შეესაბამება იმ მოლოდინს, რომ არა პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში არსებული პარტიები იცავენ დიქტატორების ინტერესებს. პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებაში პარტიები ამცირებენ ხელისუფლებიდან წასვლის შემდეგ დაპატიმრების შესაძლებლობას, მაგრამ ზრდიან მკვლელობის ალბათობას. აღნიშნულ წყობილებაში საკანონმდებლო ორგანოებს კვლავ მცირე გავლენა აქვთ. საბოლოო ჯამში, შედეგები ადასტურებს, რომ პარტიები იცავენ მმართველი წრის ინტერესებს, როდესაც საქმე არ ეხება პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყოფილებას.
განხილვა
ამ სტატიაში მოცემული შედეგები დამატებით ამტკიცებს, რომ ავტორიტარული ინსტიტუტები მნიშვნელოვანია[75]. ამ კვლევის მთავარი მიზანია დაგვეხმაროს გავიგოთ, თუ როგორ მოქმედებენ ავტორიტარული ინსტიტუტები ავტორიტარული რეჟიმის გადარჩენაზე. პარტიებისა და საკანონმდებლო ორგანოების გავლენის მექანიზმების გამოყოფით ავტორიტარული მმართველებისა და სავარაუდო მოწინააღმდეგეთათვის, ასევე დემოკრატიული ცვლილების, როგორც დიქტატორული რეჟიმის მარცხის შესწავლით, ჩვენ გამოვავლინეთ საინტერესო ნიმუშები. დასკვნა, რომ არა პიროვნებაზე დაფუძნებულ რეჟიმებში საკანონმდებლო ორგანოები დაკავშირებულნი არიან ავტორიტარული წყობილების ამგვარითვე ჩანაცვლების დაბალ ალბათობასთან, შეესაბამება აღნიშნულ თემაზე შემუშავებული ლიტერატურის დიდ ნაწილს. ჩვენი კვლევის მიხედვით, ამგვარ რეჟიმებში საკანონმდებლო ორგანოები მმართველის დაპირებებს სანდოობის იერს სძენენ.
დასკვნა, რომ პარტიებს შეუძლიათ დიქტატორების ძალაუფლების შერყევა დემოკრატიული ცვლილების ალბათობის გაზრდის გზით, ეწინააღმდეგება ზოგიერთ ლიტერატურას, რომელიც ამტკიცებს, რომ ავტორიტარული პარტიები დიქტატორებს აძლიერებენ.[76] ჩვენი დასკვნის საფუძვლად არსებული ლოგიკა ასახავს იმ ფაქტს, რომ პოლიტიკური პარტიები, მაშინაც კი, როდესაც ისინი მეტოქეებისგან მომდინარე საფრთხის ჩასახშობად არიან შექმნილი, შეიძლება იყვნენ საკმარისად ძლიერნი, რომ გავლენა მოახდინონ ძალაუფლების განაწილებაზე შემდგომ დემოკრატიაში. ეს მოსაზრება იმეორებს დალის მსჯელობას, რომელიც ხსნის, თუ რატომ უნდა ხდიდეს ეკონომიკური თანასწორობა დემოკრატიას უფრო სავარაუდოს: უფრო მაღალი თანასწორობა ნიშნავს, რომ დემოკრატიაში საშუალო ამომრჩეველი ნაკლებად იქნება მიდრეკილი რესურსების მდიდრებიდან ღარიბებზე გადანაწილებისკენ, რაც მდიდრების მხრიდან დემოკრატიული ცვლილებების მიღებას უფრო აადვილებს.[77] ძირითადი მოსაზრება, რომელიც, ჩვენი აზრით, პარტიებისთვისაც გამოიყენება, არის ის, რომ როდესაც მმართველი წრისთვის დემოკრატიული ცვლილება საფრთხეს არ წარმოადგენს, ისინი უფრო მეტად არიან მიდრეკილნი მისკენ. აღნიშნული მსეჯლობა საფუძვლად უდევს შედარებითი დემოკრატიზაციის ყველაზე გავლენიან უკანასკნელ თეორიებს.[78]
წიანმდებარე სტატია ამ ცნებას აფართოებს და ვარაუდობს, რომ პარტიულ მემკვიდრეობას შეუძლია შეასრულოს ელიტის ინტერესების დაცვის მსგავსი როლი შემდგომ დემოკრატიაში. ავტორიტარული ელიტების უმთავრესი ინტერესი შეიძლება არ იყოს მხოლოდ საკუთარი თავის დაცვა გადასახადებისგან დემოკრატიის პირობებში, განსაკუთრებით სამხედრო ელიტებისთვის, რომლებიც შეიძლება უფრო მეტად შეშფოთებულნი იყვნენ სამხედრო ბიუჯეტებით და ადამიანის უფლებების დარღვევისთვის სისხლისსამართლებრივი დევნის თავიდან აცილებით. ამრიგად, პოლიტიკური ინსტიტუტები აქტუალურია, როდესაც ავტორიტარული ელიტების მარვალმხრივ ინტერესს ვიღებთ მხედველობაში. წარმოდგენილი ლოგიკა გვიბიძგებს, რომ ავტორიტარული ინსტიტუტების სხვა სახეები, რომლებსაც შეუძლიათ გავლენა მოახდინონ ძალაუფლების განაწილებაზე ახალ დემოკრატიაში, უფრო დეტალურად გავაანალიზოთ. მიუხედავად იმისა, რომ აღნიშნული სტატია საკანონმდებლო ორგანოებსა და პარტიულ სისტემებს მიმოიხილავს, სასამართლო ინსტიტუტებიც იმსახურებენ საფუძვლიან შესწავლას.[79]
არგუმენტს, თუ რატომ შეუძლიათ პარტიებს ელიტების ინტერესების დაცვა შემდგომ დემოკრატიაში, შემოწმებადი შედეგებიც აქვს. ცხრილში 1 აღვნიშნეთ, რომ ზოგიერთი ყოფილი წამყვანი პარტია ახალ, დემოკრატიულ არჩევნებში წარმატებას აღწევს.[80] აღნიშნული საკითხი ჩვენ მარტივი გზით ვაჩვენეთ – შევისწავლეთ პარტიების მოქმედება ახალ დემოკრატიებში. საინტერესოა, რომ ზოგჯერ მმართველი ელიტის წევრები თავად ქმნიან ახალ პარტიას და აღწევენ წარმატებას. შეგვიძლია მოვიხმოთ სუსილო ბამბანგ იუდჰოიონოს 2004 და 2009 წლების საპრეზიდენტო გამარჯვებები ინდონეზიაში. იუდჰოიონო 1998 წელს დამხობისას სუჰარტოს რეჟიმის მაღალი წოდების გენერალი იყო, თუმცა შემდეგ დემოკრატიულ პარტიას ხელმძღვანელობდა, რომელმაც 2009 წლის საპარლამენტო არჩევნებში ყოფილი მმართველი პარტია, გოლკარი, დაამარცხა. ამრიგად, ყოფილი რეჟიმის მმართველის კლასის წევრების საარჩევნო წარმატებებზე თვალყურის დევნება უფრო რთულია, ვიდრე ცხრილში 1 მოცემული შედეგები. სამომავლო კვლევამ შესაძლოა ეს საკითხი განიხილოს შემდგომი დემოკრატიის პოლიტიკურ ლიდერებსა და ყოფილი რეჟიმის მმართველ კლასს შორის ურთიერთობის შესწავლით. გარდა ამისა, ეს არგუმენტი მიგვანიშნებს, რომ პარტიებმა უნდა დაიცვან ყოფილი სამხედრო მმართველების ინტერესები. ეს შეიძლება შემოწმდეს იმის შესწავლით, თუ როგორი გავლენა აქვთ პარტიებს სამხედრო ბიუჯეტებზე და ყოფილი სამხედრო ლიდერების მიმართ სამართლებრივი დევნის დაწყებაზე შემდგომ დემოკრატიებში.
განსხვავებულ წყობილებაში პოლიტიკური ინსტიტუტების შესწავლით, აღნიშნული კვლევა ხელს უწყობს მზარდ ლიტერატურას, რომელიც იყენებს სხვადასხვა ტიპის ავტორიტარულ რეჟიმებს შორის განსხვავებას, რათა შეისწავლოს ისეთი საკითხები, როგორიცაა ეკონომიკური ზრდა, ინვესტიციები, საერთაშორისო კონფლიქტი, სამოქალაქო კონფლიქტი და ჩვილ ბავშვთა სიკვდილიანობა.[81] მიუხედავად იმისა, რომ შედარებითი პოლიტიკის სტუდენტები პირველნი იყვნენ, ვინც პიროვნებაზე დაფუძნებული მმართველობა ავტორიტარული პოლიტიკის სხვა სახეებისგან განასხვავა, საერთაშორისო ურთიერთობების მკვლევარები ფიქრობდნენ იმაზე, თუ როგორ შეიძლებოდა რეჟიმებს შორის განსხვავებას გავლენა მოეხდინა მათ თეორიებზე.[82] პოლიტიკური ეკონომიკის სხვა საკითხები, შესაძლოა, ნაყოფიერად შევისწავლოთ, თუ პიროვნებაზე დაფუძნებულ მმართველობას ავტორიტარული წყობილების სხვა სახეებისგან გამოვარჩევთ. მაგალითად, ლიტერატურა დემოკრატიზაციის ადამიანური კაპიტალის სარგებლის, დემოკრატიზაციის სავაჭრო შედეგების ან რესურსების წყევლის შესახებ.
ჩვენ გვაქვს ემპირიული საფუძველი იმ არგუმენტისთვის, რომ პოლიტიკურ პარტიებს შეუძლიათ გაზარდონ დემოკრატიული ცვლილების ალბათობა. ამ მტკიცებულების ჩვენებური გადააზრება არის ის, რომ პარტიები ხელს უწყობენ ავტოკრატიული ელიტების ინტერესების დაცვას – ახალი დემოკრატიის პირობებში ძალაუფლებაზე უფრო მეტი წვდომის საშუალებით, ან გადამდგარი ელიტის კონკრეტული ინტერესების უზრუნველყოფით.
ეს ინტერპრეტაცია დამატებით მტკიცდება, როდესაც ვაანალიზებთ, თუ როგორი გავლენა აქვთ პარტიებს იმ არასასურველ შედეგებზე, რომელიც დიტატორებს ხელისუფლებიდან წასვლის შემდგომ ემუქრებათ. პიროვნებაზე დაფუძნებული წყობილების მისგან განსხვავებულ რეჟიმებთან შედარებით ვცდილობთ, გავიგოთ, თუ როდის ეხმარება პარტიები დემოკრატიულ ცვლილებას უფრო მეტად, ვიდრე არსებული რეჟიმის შენარჩუნებას. ამისათვის, ჩვენ გამოვიყენეთ ფიქტიური ცვლადი პირველის აღსაწერად. სამომავლო კვლევას წაადგება საფუძვლიანი შესწავლა იმის, თუ როდის არის პარტიული მახასიათებლები, რომლებიც ხელს უწყობენ დემოკრატიულ ცვლილებას, უფრო ძლიერი, ვიდრე რეჟიმის მხარდამჭერი/გამაძლიერებელი ფაქტორები. აღნიშნული შესაძლებლობას მოგვცემს, შევისწავლოთ, თუ რა ხდის პიროვნებაზე დაფუძნებულ წყობილებას უნიკალურს.
*პოლიტიკურ მეცნიერებათა დეპარტამენტი, პენსილვანიის სახელმწიფო უნივერსიტეტი (ელ. ფოსტა: josephgwright@gmail.com); და პოლიტიკურ და სოციალურ მეცნიერებათა დეპარტამენტი, პომპეუ ფაბრას უნივერსიტეტი, შესაბამისად. ავტორები მადლობას უხდიან ჯენიფერ განდის, ბარბარა გედესს, რობერტ ფიშმანს, ჯეიმს ჰონაკერს, სკოტ მეინვეორინგს, ანდრეას შედლერს, ექვს ანონიმურ რეცენზენტს და მონაწილეებს პრინსტონის უნივერსიტეტში გამართულ კონფერენციაზე „დიქტატურები: მათი მმართველობა და სოციალური შედეგები“, აღნიშნული სტატიის წინა ვერსიებზე სასარგებლო კომენტარებისთვის. ჯენიფერ განდის კი მადლობა მონაცემების გაზიარებისთვის. დამატებითი სტატისტიკური შედეგების შემცველი დანართი ხელმისაწვდომია ონლაინ რეჟიმში http://www.journals.cambridge. org/jps.
- [1] Barbara Geddes, ‘Authoritarian Breakdown: Empirical Test of a Game Theoretic Argument’ (paper presented at the Annual Meeting of the American Political Science Association, Atlanta, Ga., 1999); Carles Boix, Democracy and Redistribution (Cambridge: Cambridge University Press, 2003; Benjamin Smith. ‘Life of the Party: The Origins of Regime Breakdown and Persistence under Single-Party Rule’, World Politics, 57 (2005), 421–51; Jennifer Gandhi and Adam Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’, Comparative Political Studies, 40 (2007), 1279–301; Jason Brownlee, Authoritarianism in the Age of Democratization (New York: Cambridge University Press, 2007); Jennifer Gandhi, Political Institutions under Dictatorship (New York: Cambridge University Press, 2008); Barbara Geddes, ‘Party Creation as an Autocratic Survival Strategy’, presented at ‘Dictatorships: Their Governance and Social Consequences’ Conference at Princeton University (2008); Beatrice Magaloni, ‘Credible Power-Sharing and the Longevity of Authoritarian Rule’, Comparative Political Studies, 41 (2008), 715–41.
- [2] Boix, Democracy and Redistribution; Daron Acemoglu and James Robinson, Economic Origins of Dictatorship and Democracy (New York: Cambridge University Press, 2006).
- [3] Allan Meltzer and Scott Richard, ‘A Rational Theory of the Size of Government’, Journal of Political Economy, 89 (1981), 914–27.
- [4] Eric Nordlinger, Soldiers in Politics: Military Coups and Governments. (Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall, 1997).
- [5] Acemoglu and Robinson, Economic Origins of Democracy and Dictatorship; Boix, Democracy and Redistribution.
- [6] Acemoglu and Robinson, Economic Origins of Democracy and Dictatorship; Boix, Democracy and Redistribution; Elisabeth Jean Wood, Forging Democracy from Below (Cambridge: Cambridge University Press, 2000).
- [7] Gandhi and Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’.
- [8] Acemoglu and Robinson, Economic Origins of Democracy and Dictatorship.
- [9] Carles Boix and Milan Svolik, ‘The Foundations of Limited Authoritarian Government: Institutions and Power-sharing in Dictatorships’, presented at ‘Dictatorships: Their Governance and Social Consequences’ Conference at Princeton University (2008).
- [10] Gandhi and Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’; Magaloni, ‘Credible Power-Sharing and the Longevity of Authoritarian Rule’.
- [11] Ellen Lust-Okar, Structuring Conflict in the Arab World: Incumbents, Opponents and Institutions (New York: Cambridge University Press, 2005); Geddes, ‘Party Creation as an Autocratic Survival Strategy’.
- [12] Gary Cox and Mathew D. McCubbins, Legislative Leviathan (Berkeley: University of California Press, 1993); John Aldrich, Why Parties? (Chicago: University of Chicago Press, 1995).
- [13] Abel Escriba`-Folch, ‘The Political Economy of Growth and Accountability under Dictatorship’ (CEACS, Instituto Juan, 2007).
- [14] Ora John Reuter and Jennifer Gandhi, ‘Economic Performance and Elite Defection from Hegemonic Parties’, British Journal of Political Science, 41 (2011), 83–110.
- [15] There is considerable variation in the electoral success of former authoritarian parties in democratic elections; a full analysis of this question is beyond the scope of the present paper. However, see Anna Grzymala-Busse, Redeeming the Communist Past (Cambridge: Cambridge University Press, 2002).
- [16] Samuel P. Huntington, ‘How Countries Democratize’, Political Research Quarterly, 106 (1991–92), 579–616, p. 587.
- [17] Terry Lynn Karl, ‘Dilemmas of Democratization in Latin America’, Comparative Politics, 23 (1990), 1–21; Josep Colomer, ‘Transitions by Agreement: Modeling the Spanish Way’, American Political Science Review, 85 (1991), 1283–302.
- [18] Robert H Dix, ‘The Breakdown of Authoritarian Regimes’, Western Political Quarterly, 35 (1982), 554–73.
- [19] Huntington, ‘How Countries Democratize’; Juan Linz and H. E. Chehabi, Sultanistic Regimes (Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1998); Ronald Wintrobe, The Political Economy of Dictatorship (Cambridge: Cambridge University Press, 1998); Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [20] These typological distinctions are not simply another way of coding institutional variables such as the number of parties or legislatures. As Table 2 (see below) demonstrates, all institutional configurations are found in all types of regimes.
- [21] Robert Jackson and Carl Rosberg, Personal Rule in Black Africa (Berkeley: University of California Press, 1982); Michael Bratton and Nicolas van de Walle, ‘Patrimonial Regimes and Political Transitions in Africa’, World Politics, 46 (1994), 453–89; Linz and Chehabi, Sultanistic Regimes; Wintrobe, The Political Economy of Dictatorship; Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [22] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’; Bratton and Nicolas van de Walle, ‘Patrimonial Regimes and Political Transitions in Africa’; Mark Peceny, Caroline Beer and Shannon Sanchez-Terry, ‘Dictatorial Peace?’ American Political Science Review, 96 (2002), 15–26; Dan Reiter and Allan Stam, ‘Identifying the Culprit: Democracy, Dictatorship, and Dispute Initiation’, American Political Science Review, 97 (2003), 333–7.
- [23] Reiter and Stam, ‘Identifying the Culprit’.
- [24] Barbara Geddes, Paradigms and Sand Castles (Ann Arbor: University of Michigan Press, 2003)
- [25] Bratton and Nicolas van de Walle, ‘Patrimonial Regimes and Political Transitions in Africa’.
- [26] 6 Joseph Wright, ‘Do Authoritarian Institutions Constrain? How Legislatures Impact Economic Growth and Investment’, American Journal of Political Science, 52 (2008), 322–43.
- [27] Lust-Okar, Structuring Conflict in the Arab World; Wright, ‘Do Authoritarian Institutions Constrain?’
- [28] Howard Wiarda, Dictatorship and Development: The Methods of Control in Trujillo’s Government (Gainesville: University of Florida Press, 1968).
- [29] Wiarda, Dictatorship and Development.
- [30] 0 Samuel Decalo, The Stable Minority: Civilian Rule in Africa, 1960–1990 (Gainesville: Florida Academic Press, 1998), p. 68.
- [31] We are grateful to an anonymous reviewer for pointing this out to us.
- [32] Party-based regimes without legislatures include: Algeria 1965–76, Bolivia 1953–54, Burundi 1968–87, Iraq 1969–79, Laos 1985–90, Lesotho 1970–86, Panama 1968–77, Rwanda 1974–88. A quick comparison of these regimes with the mass party organization of the PRI in Mexico or the CCM in Tanzania suggests that the latter parties (with legislatures) had more extensive distribution networks and voter mobilization reach.
- [33] As an example of the ‘winner’ category, recall that in Mexico while the PRI candidate lost to the PAN candidate in the presidential election in 2000 and placed third in 2006, the PRI won the largest share of votes in the lower house in 2003. See the Appendix for details on the post-transition electoral results used to code these parties (A12).
- [34] Wendy Hunter, Eroding Military Influence in Brazil (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 1997), p. 103.
- [35] Many ARENA legislators left the party after 1985, leading to the demise of ARENA, but these legislators often found homes in other parties. See Frances Hagopian, ‘Democracy by Undemocratic Means? Elites, Political Pacts, and Regime Transition in Contemporary Brazil’, Comparative Political Studies, 23 (1990), 147–70.
- [36] Nordlinger, Soldiers in Politics; Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [37] Karl, ‘Dilemmas of Democratization’; Colomer, ‘Transitions by Agreement’.
- [38] Karl codes Colombia (1958), Chile (1998), Uruguay (1984) and Venezuela (1958) as pacted transitions to democracy. However, the military also bargained with political party elites over military prerogatives in El Salvador (1982), Guatemala (1985) and Honduras (1982). See Phillip Williams and Knut Walter, Militarization and Demilitarization in El Salvador’s Transition to Democracy (Pittsburgh: University of Pittsburgh Press, 1997); and Jennifer Schirmer, The Guatemalan Military Project: A Violence Called Democracy (Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1998).
- [39] The New York Times reported that a pre-election survey predicted Larraza´bal to defeat both the Accio´n Democra´tica (Ro´mulo Betancourt) and Partido Social Cristiano de Venezuela (Rafael Caldera) candidates. The poll and the military were wrong; Betancourt won with 47 per cent of the vote, ending military rule. See Harry Kantor, ‘The Development of Accion Democratica de Venezuela’, Journal of Inter-American Studies, 1 (1959), 237–55, p. 238.
- [40] Croissant argues that Roh Tae-woo ‘personally guaranteed the protection of the military’s interests, values, and political status’. See Aurel Croissant, ‘Riding the Tiger: Civilian Control and the Military in Democratizing Korea’, Armed Forces & Society, 30 (2004), 357–81, p. 371.
- [41] Daniel King, ‘The Thai Parliamentary Elections of 1992’, Asian Survey, 32 (1992), 1109–23; Daniel King and Jim LoGerfo, ‘Thailand: Toward Democratic Stability’, Journal of Democracy, 7 (1996), 102–117.
- [42] Michael Mezey, ‘The 1971 Coup in Thailand: Understanding Why the Legislature Fails’, Asian Survey 13 (1973), 306–17.
- [43] Robert Zimmerman, ‘Student Revolution in Thailand: The End of the Thai Bureaucratic Polity?’ Asian Survey, 14 (1974), 509–29.
- [44] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’; Geddes, Paradigms and Sand Castles; Wright, ‘Do Authoritarian Institutions Constrain?’
- [45] Hein Goemans, Kristian Skrede Gleditsch and Giacomo Chiozza, ‘Introducing Archigos: A Data Set of Political Leaders’, Journal of Peace Research, 46 (2009), 269–83.
- [46] Gandhi, Political Institutions under Dictatorship. Because these data are coded as of 31 December each year, we recode these variables with the previous year’s observation for years in which there is a transition. Without these changes to the institutions variables, the coding would be endogenous by construction.
- [47] This variable for parties measures de facto parties which are parties that exist outside the ruling front. This variable does not code whether the parties have seats in the legislature.
- [48] Williams and Walter, Militarization and Demilitarization.
- [49] Nathaniel Beck, Jonathan Katz and Richard Tuck, ‘Taking Time Seriously: Time-Series-Cross-Section Analysis with a Binary Dependent Variable’, American Journal of Political Science, 42 (1998), 1260–88; David Carter and Curt Signorino, ‘Back to the Future: Modeling Time Dependence in Binary Data’, Political Analysis, 18 (2010), 271–92. F-tests suggest that duration3 does not belong in the transitions equations.
- [50] Adam Przeworski, Michael Alvarez, Jose´ Antonio Cheibub and Fernando Limongi, Democracy and Development (New York: Cambridge University Press, 2000); Carles Boix and Susan Stokes, ‘Endogenous Democratization’, World Politics, 55 (2003), 517–49.
- [51] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’; Brownlee, Authoritarianism in the Age of Democratization.
- [52] Felipe Agu¨ero, ‘Legacies of Transitions: Institutionalization, the Military, and Democracy in South America’, Mershon International Studies Review, 424 (1991), 383–404; David Pion-Berlin, ‘Between Confrontation and Accommodation: Military and Government Policy in Democratic Argentina’, Journal of Latin American Studies, 23 (1991), 543–71.
- [53] Michael Schatzberg, ‘Beyond Mobutu: Kabila and the Congo’, Journal of Democracy, 8 (1997), 70–84.
- [54] G. S. Maddala, Limited Dependent and Qualitative Variables in Econometrics (Cambridge: Cambridge University Press, 2003).
- [55] Maddala, Limited Dependent and Qualitative Variables, p. 244–5. We estimated the parties equation in (3), using both ordered probit and OLS with the same set of explanatory variables (X1, X2). The instruments produced by these two estimation methods are nearly perfectly collinear (though with different scales; the in-sample correlation coefficient is 0.997). This means that the cut points in the ordered model are capturing roughly the same amount of (linear) latent space. This should give us some confidence that using OLS instead of an ordered model in (3) will produce similar results. We then estimated a full maximum likelihood model of equations (1)–(4) in which Parties is estimated with OLS and Democ with a probit. See Omar Keshk, ‘CDSIMEQ: A program to implement two-stage probit least squares’, Stata Journal, 3 (2003), 157–167. This estimation corrects the standard errors according to the method suggested by Maddala (pp. 244–5). Next, we compared the standard errors from the two-step estimator (using ordinary least squares (OLS) in (3)) and the full maximum likelihood estimator. We found that in each of the specifications the corrected standard errors were roughly 2 per cent larger than the (uncorrected) standard errors from the two-step estimator. We then estimated the system using an ordered model for (1) and (3) in two stages and adjusted the errors in (2). In the Democracy models 1–3 in Table 3, we inflated the errors by 2.0 per cent and deflated the errors in the Dictator models by 5.7 per cent (for the institutions variables). In models 4–6, the respective standard error corrections were: 14.5 per cent and 26.2 per cent. In models 7–9, the respective standard error corrections were: 13.3 per cent and 21.2 per cent.
- [56] Islam is the share of the population that is Muslim, from Bruce Bueno de Mequita, Alastair Smith, Randolph Siverson and James Morrow, Logic of Political Survival (Cambridge, Mass.: MIT Press, 2003),with updates from the CIA, World Factbook. Ethnic fractionalization is from James D. Fearon and David Laitin, ‘Ethnicity, Insurgency, and Civil War’, American Political Science Review, 97 (2003), 75–90. Both of these variables are time invariant.
- [57] Log(GDPpc) and Growth are from Angus Maddison, The World Economy: Historical Statistics (Paris: OECD, 2003). Growth is the lagged moving average of growth in the previous two years. Cold War is coded as one for all years between 1946 and 1989.
- [58] Harvey Starr and Christina Lindborg, ‘Democratic Dominoes Revisited: The Hazards of Governmental Transitions, 1974–1996’, Journal of Conflict Resolution, 47 (2003), 490–519; Daniel Brinks and Michael Coppedge, ‘Diffusion Is No Illusion: Neighbour Emulation in the Third Wave of Democracy’, Comparative Political Studies, 39 (2660), 463–89.
- [59] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [60] If the control for Military regime is excluded from the specification, legislatures decrease the likelihood of democratization, a finding consistent with Hypothesis 2.
- [61] Predicted probabilities calculated from Models 6 and 9 in Table 3, respectively. We use CLARIFY and set Cold War to zero with all other variables set to their mean or median values. For CLARIFY, see Michael Tomz, Jason Wittenberg and Gary King, ‘Making the Most of Statistical Analyses: Improving Interpretation and Presentation’, American Journal of Political Science, 44 (2000), 347–61. For each regime type, we set the duration variables to the in-sample mean value for each regime type. For military regimes, this value is 7, for personalist regimes 12, and for party regimes 20. The instrument for parties (Parties ^ ) is a continuous variable, so we take the median Parties ^ from the distribution of Parties ^ ’s that lies below the first cut-point (zero parties); the median between the cut-point (one party); and the median Parties ^ from the distribution of Parties ^ ’s that lies above the second cut-point (two parties). For Legis^ lature, we use the median Legis^ lature for the subset of Legis^ lature’s that lie below the mean predicted value as ‘no legislature’ and the median Legis^ lature for the subset of Legis^ lature’s that above below the mean predicted value as ‘legislature’. These latter values are close to the 25 percentile and the 75 percentile of the distribution of Legis^ lature’s.
- [62] Lust-Okar, Structuring Conflict in the Arab World; Magaloni, ‘Credible Power-Sharing and the Longevity of Authoritarian Rule’
- [63] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [64] John Londregan and Keith Poole, ‘Poverty, the Coup Trap, and the Seizure of Executive Power’, World Politics, 42 (1990), 151–83.
- [65] Mark Gasiorowski, ‘Economic Crisis and Political Regime Change: An Event History Analysis’, American Political Science Review, 89 (1995), 882–97.
- [66] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.
- [67] We also checked these results with a Heckman selection model where the first stage models selection into one of three categories: no parties; one party; multiple parties. The results from this analysis suggest that multiple parties increase the likelihood of democratization. Among non-personalist regimes, the likelihood of democratization is 0.6 per cent, increasing to 0.8 per cent with one party, and increasing again to 3.1 per cent with multiple partie
- [68] In a random effects specification, though, these coefficients are statistically significant at the 0.10 level.
- [69] We did not estimate separate samples for military and party-based regimes because nearly all party regimes have a legislature.
- [70] There are many fewer observations for military regimes than for dominant party regimes, reflected in the larger standard error estimate for Parties in military regimes.
- [71] Gandhi and Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’; Abel Escriba`- Folch, ‘El Destino de los Dictadores tras el Poder ¿Quie´n y Co´mo Puede Castigarlos?’ Revista de Estudios Polı`ticos, 140 (2008), 105–33. Concretely, these data are coded as the Effective Head of Government: (1) presidents in presidential democracies; (2) prime ministers in parliamentary and mixed democracies, except in the cases of Djohar in Comoros and Preval in Haiti; (3) general-secretaries of the communist party in communist dictatorships, except in the case of Deng Xiaoping in China; (4) kings, presidents and de facto rulers in non-communist dictatorships, except in the cases of Singapore, Malaysia, Cambodia, Laos and Myanmar, where the effective head is sometimes the prime minister; and (5) military or other figure, when sources indicate that the nominal head is a puppet figure.
- [72] Goemans, Gleditsch and Chiozza, ‘Introducing Archigos’. The Archigos data are episode data, with one observation per leader per country. The Archigos variable Post Tenure Fate indicates the fate of the leader in the period up to one year after the leader lost power: 0 (OK), 1 (Exile), 2 (Imprisonment, including house arrent) or 3 (Death).
- [73] Stephen Haggard and Robert R. Kaufman, Political Economy of Democratic Transitions (Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1995).
- [74] The results in columns 5 and 6 remain if we exclude those regimes that have regularized leadership turnover: Brazil (1964–85), El Salvador (1948–82), Mexico (1929–2000), Uruguay (1973–84) and Tanzania (1986–2002/censored).
- [75] Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’; Boix, Democracy and Redistribution; Smith, ‘Life of the Party’; Beatric Magaloni, Voting for Autocracy: Hegemonic Party Survival and Its Demise in Mexico (New York: Cambridge University Press, 2006); Gandhi and Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’; Brownlee, Authoritarianism in the Age of Democratization; Gandhi, Political Institutions Under Dictatorship; Magaloni, ‘Credible Power-Sharing and the Longevity of Authoritarian Rule’; Wright, ‘Do Authoritarian Institutions Constrain?’
- [76] Gandhi and Przeworski, ‘Authoritarian Institutions and the Survival of Autocrats’; Magaloni, ‘Credible Power-Sharing and the Longevity of Authoritarian Rule’; Geddes, ‘Party Creation as an Autocratic Survival Strategy’. For a view which parallels ours, see Gary Cox, ‘Authoritarian Elections and Leadership Succession, 1975–2000’ (unpublished paper, Department of Political Science, University of California, San Diego).
- [77] Robert Dahl, Polyarchy: Participation and Opposition (New Haven, Conn.: Yale University Press, 1971).
- [78] Acemoglu and Robinson, Economic Origins of Democracy and Dictatorship; Boix, Democracy and Redistribution.
- [79] See, for example, Tamir Moustafa, The Struggle for Constitutional Power: Law, Politics, and Economic Development in Egypt (New York: Cambridge University Press, 2007).
- [80] Most of the sub-Saharan Africa dominant party regimes in Table 1 have not fared well in the post-transition period. However, some former authoritarian parties in personalist regimes in this region have met with some electoral success. For example, the NDC in Ghana finished a strong second in 2004 and the MPC in Malawi finished a strong second in 1999 and won in 2004. This underscores the need to measure the relationship between the leader and the party more precisely than a dummy variable for Personalist regimes.
- [81] Peceny, Beer and Sanchez-Terry, ‘Dictatorial Peace?’; Reiter and Stam, ‘Identifying the Culprit’; Jessica Weeks, ‘Autocratic Audience Costs: Regime Type and Signaling Resolve’, International Organization, 62 (2008), 35–64; Wright, ‘Do Authoritarian Institutions Constrain?’ Hanne Fjelde, ‘Generals, Dictators, and Kings: Authoritarian Regimes and Civil Conflict, 1973–2004’, Conflict Management and Peace Science, 27 (2010), 195–218; Michael Albertrus, ‘Political Regimes and Poverty Reduction, 1950–2002’, presented at the Midwest Political Science Association meeting, Chicago, 2009.
- [82] Jackson and Rosberg, Personal Rule in Black Africa; Huntington, ‘How Countries Democratize’; Bratton and van de Walle, ‘Patrimonial Regimes and Political Transitions in Africa’; Geddes, ‘Authoritarian Breakdown’.