-
ვილიამ თომსონი (კელვინი) – 1824-1907
ზუსტი მეცნიერების ისტორიაში არაერთი მეცნიერი შეიძლება დავასახელოთ ისეთი, რომლებმაც გასაოცარი ნიჭი ძალზე ადრე გამოამჟღავნეს. მაგრამ 10 წლის ბავშვი რომ უნივერსიტეტის სტუდენტად ჩაერიცხათ, ეს მხოლოდ ერთხელ მოხდა: ვილიამ თომსონი 8 წლის ასაკში მათემატიკის ლექციებს ისმენდა გლაზგოს უნივერსიტეტში, ხოლო ორი წლის შემდეგ იგი გახდა პირველი კურსის სტუდენტი. ვილიამ თომსონი დაიბადა 1824 წლის 26 ივნისს ბელფასტში (ირლანდია), მათემატიკის…
-
რწმენის ნეიორომეცნიერება: კოგნიტური მოლოდინის ზეგავლენა ნერვულ მოქმედებაზე პლაცებოს მოვლენისას
რწმენა ადამიანში თავისთავადაა ჩაშენებული, როგორც თანმდევი სისტემა, რომელიც მუდამ იცვლება გარემო პირობების გავლენით და თავადაც ზემოქმედებს პიროვნებაზე, მის მსოფლმხედველობაზე, ღირებულებებზე, საზოგადოებრივ ურთიერთობებზე, ფსიქიკურ თუ ფიზიკურ ჯანმრთელობაზე და სხვა. ამ სტატიაში ლაკონიურად მიმოვიხილავ რწმენის ფიზიოლოგიურ შედეგებს – თუ როგორ „ითარგმნება“ სუბიექტური რწმენა ტვინის ნეიროფიზიოლოგიურ ენაზე და როგორ ვითარდება რწმენის ერთ-ერთი ყველაზე ცხადი ნეირობიოლოგიური გამოხატულება – პლაცებოს…
-
რელიგიური გამოცდილება კინემატოგრაფში: გერმანული თეოლოგიიდან ტრანსცენდენტალურ კინომდე
რწმენა, გათავისუფლებული სარწმუნოებრივი სისტემებისგან და წარმოდგენილი თავისი წმინდა ფორმით, დიდწილად განსაზღვრავს ადამიანური არსებობის გააზრების მნიშვნელობას. მაგრამ რწმენა ,,რელიგიური გამოცდილების“ გარეშე სრულყოფილად არ და ვერ მოგვეცემა – რელიგიური გამოცდილება განაპირობებს არა მხოლოდ რელიგიების არსებობას, არამედ, რაც მთავარია, წმინდა, მარტივი და თვისებრივი რწმენის განცდის შესაძლებლობასაც. სწორედ ამ გამოცდილების შესწავლას ემსახურება ქვემოთ მოცემული ტექსტი. ფილმი, როგორც თანამედროვე ეპოქის…
-
ქართველი ნაცისტურ საკონცენტრაციო ბანაკში – გრიგოლ ფერაძე (1899-1942)
ერთხელ განსვენებულმა დამირეკა და მთხოვა მასთან მივსულიყავი. შევუსწარი იმ დროს, როცა მოხარშულ კარტოფილს კანს აცლიდა და მას სულ ცოტა კარაქს აცხებდა — ეს იყო მისი საუზმეც, სადილიც და ვახშამიც. – მამაო! როგორ შეიძლება ამით თავი გაიტანო? – მაინცდამაინც ჭამას არ მივდევ. თუ იქნება, ვჭამ, თუ არა და ამითაც გავიტან თავს. გრიგოლ ფერაძემ მომითხრო თავისი თავგადასავალი….…
-
ხატებისა და წმინდანების მნიშვნელობა ქართულ პოლიტიკურ სივრცეში: ინტერვიუ ნიკოლოზ ალექსიძესთან
წმინდანები და ხატები საქართველოს კულტურის ჩვიდმეტსაუკუნოვანი ნაწილია. იქიდან გამომდინარე, რომ მართლმადიდებლობა ქართული პოლიტიკური ისტორიის მნიშვნელოვანი მდგენელია, ბუნებრივია, სარწმუნოებასთან ერთად, წმინდანებს საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ცხოვრებაშიც მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვით. მაგალითად, უძველეს მატიანეებში წმინდა ნინო შეგვიძლია ერთდროულად აღვიქვათ, როგორც სასულიერო და პოლიტიკური პირი (Aleksidze 2021). შუა საუკუნეებიდან საქართველოში ჩნდება და ვითარდება ეროვნული წმინდანების იდეაც. წმინდანების კულტით განსაკუთრებით მე-19 და მე-20…
-
პროტესტანტიზმის წარმოშობის შესახებ
XVI საუკუნის დასავლეთ ევროპაში გერმანელი ბერის, მარტინ ლუთერის, მოძღვრებასა და პროტესტანტიზმის წარმოშობას დიდი ძვრები მოჰყვა, რელიგიური, საზოგადოებრივ-პოლიტიკური თუ კულტურული თვალსაზრისით. საუკუნეების განმავლობაში გაბატონებული პაპის ავტორიტეტი საფუძვლიანად შეირყა. გავრცელდა არაერთი იდეა, რომლებმაც შემდგომი ისტორიული მოვლენები განაპირობა ან ხელი შეუწყო მათ – მაგალითად, რელიგიური ომები და ერი-სახელმწიფოების ჩამოყალიბება. მოცემულ სტატიაში, უპირველეს ყოვლისა, ვიმსჯელებ პროტესტანტიზმის აღმოცენებისა და მასობრივად…
-
ირაციონალურის ცნების საკითხებისთვის
ჩვენ შეიძლება სათაურიდანვე შემოგვედავონ, რომ უფლება არა გვაქვს მოვითხოვოთ იმის ცნების დადგენა და განსაზღვრება, რაც არ ემორჩილება რაციონალურ აზროვნებას და გადის მის ფარგლებს გარეთ, რომ აზროვნება ვერ ახსნის და ვერ დაადგენს იმის ლოგიკურ ნიშნებს, რაც ალოგიკურია, უცხოა მისთვის; ამდენად, ირაციონალურის ცნება ლოგიკური შეუსაბამობაა. თუ საკითხს ასე შევხედავთ, მაშინ ირაციონალიზმმა, როგორც ფილოსოფიურმა თეორიამ, არსებობაზე უარი უნდა…
-
ვახტანგ კოტეტიშვილი (ბიოგრაფიული ნარკვევი)
კოტეტიშვილები კავთისხევიდან არიან, კავთისხევში კი სოფელ გომიჯვრდიან გადმოსახლებულან. ს. მაკალათია იმოწმებს პლ. იოსელიანს და ასაბუთებს, რომ კოტეტიშვილები აზნაურები ყოფილან, მათი გვარი პირველად 1518 წელს ქვათახევის მონასტრის აღაპში ყოფილა მოხსენიებული. კოტეტიანთ ჰქონიათ საკუთარი ეკლესია. ერთ-ერთ კოტეტიშვილს მეფის კარზე მღვდლად უმსახურია და აზნაურის წოდებაც მაშინ მიუღია.
-
კვების რაციონის ზეგავლენა კოლექტიურ კოგნიტურ უარყოფაზე
1951 წლის აგვისტოში საფრანგეთის პატარა ქალაქს, პონ-სენტ-ესპრის, მოულოდნელი უბედურება დაატყდა თავს. ასამდე ადამიანმა მიმართა ექიმს გულძმარვის, მუცლის ტკივილისა და ციებ-ცხელების გამო. ეს უცნაური ეპიდემია თავდაპირველად ხორცისგან მოწამვლას მიაწერეს, თუმცა პირველივე ღამეს ერთ-ერთი დაავადებული კრუნჩხვებით გარდაიცვალა. მეორე დღეს ორი მამაკაცი, რომლებიც გამოჯანმრთელებული ეგონათ, ქუჩაში ყვირილით დარბოდა, მტრები მოგვსდევენო. ერთმა პატარა ბიჭმა დედის დახრჩობა სცადა. რამდენიმე დაავადებული…
-
სიბრიყვის დემოკრატია: ბრბოს ფილოსოფიური ანატომია
ბრბოს სიბრიყვე, როგორც ერის არსებობის ფუძემდებლური პრინციპი, ახალი ცნება არ არის. ჯერ კიდევ პლატონი იყო დემოკრატიის, როგორც ხალხის (ბრბოს) მმართველობის, კრიტიკოსი. ფილოსოფოსის აზრით, ბრბოს სიბრიყვეს უმთავრესად განაპირობებდა მისი ყველა ერთეულის ჩართვა სახელმწიფოს მართვაში, იმის უგულებელყოფით, აქვთ თუ არა მათ შესაბამისი ცოდნა; სწორედ პირადი აზრიდან ჯგუფურზე გადასვლაა ბრბოს მმართველობის მთავარი პრობლემა და მისი სიბრიყვის საწყისი.
-
სტიქიონის ანთროპოლოგია: ინტერვიუ ქეთევან გურჩიანთან
სამყაროში ადამიანისა და ბუნების თანაარსებობა მუდმივი ურთიერთზემოქმედებით ხასიათდება. სტიქიური უბედურება კი ჩვენი ცხოვრების თანამდევი ხდება. საინტერესოა, რომ სტიქიონი ადამიანებისთვის სხვადასხვა დროსა და სივრცეში განსხვავებულ მნიშვნელობას იძენს: მაგალითად, კაცობრიობის ისტორიის სათავეებთან იგი სამყაროსა თუ ღვთაებათა რისხვის გამოვლინებად მიიჩნეოდა, თუმცა დროთა განმავლობაში სხვადასხვა კულტურაში სტიქიურმა უბედურებამ კოლექტიური ტრავმა ანდაც ახალი კულტურული თავისებურებანი წარმოშვა.
-
ტყვეთა სყიდვა დასავლეთ საქართველოში
რამდენიმე საუკუნის განმავლობაში გარეშე მტერთა განუწყვეტელი თარეშისა და შინაომების სარბიელად ქცეული დასავლეთ საქართველო, რომელიც გეოგრაფიულად შავ ზღვასთან მდებარეობდა და ბიზანტიის იმპერიის დაცემამდე დასავლეთს სწორედ ამ საზღვაო გზით უკავშირდებოდა, მთლიანად ახალი ჰეგემონის – ოსმალეთის გავლენის ქვეშ მოექცა.